Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, TRT Haber’de gündeme ait soruları yanıtladı: (1)

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye, Rusya, İran ve Suriye’deki Esed rejimi dışişleri bakanları ile toplantının Moskova’da olacağını ve Rusya’nın İran ve Esed rejimi ile görüştükten sonra tarih konusunda dönüş yapacağını belirterek, “Mayıs ayının birinci 10 günü içinde dışişleri bakanı seviyesinde toplantı gerçekleştirilmesi büyük bir mümkünlük.” dedi.

Çavuşoğlu, TRT Haber canlı yayınında gündemi kıymetlendirdi.

Sudan’da iç savaşın başlamasının herkesi derinden üzdüğünü söyleyen Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın savaşan iki tarafın kumandanları, Egemenlik Kurulu Lideri ve Ordu Kumandanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ve Sudan Süratli Takviye Kuvvetleri (HDK) Kumandanı Muhammed Hamdan Dagalu ile telefonda görüşerek Türkiye’nin niyet ve temennilerini paylaştığını ve arabuluculuk yapabileceklerini söylediğini aktardı.

Çavuşoğlu, tüm Sudan halkının Türkiye’ye hürmet duyduğunu ve hürmet gösterdiğini vurgulayarak, “Her iki kumandan da daha evvel Türkiye’de bulundu. Geçtiğimiz devirdeki olaylarda da vaktinde önünde protesto yapılmayan tek büyükelçilik biziz. Zira herkes, Türkiye’nin burada objektif olduğunu, rastgele bir tarafı tutmadığını, tam aksine barış için uğraş sarf ettiğini biliyor.” diye konuştu.

Olaylar başladığında zorlandıklarını, her yerde çatışma olduğunu anlatan Çavuşoğlu, Türkiye’nin Hartum Büyükelçiliği etrafında da çatışmaların olduğunu ve hatta elçiliğin camına serseri bir kurşunun da isabet ettiğini lisana getirdi.

Çavuşoğlu, Mısırlı bir diplomatın vefat ettiğini, Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri’yi arayıp taziyelerini ilettiğini belirterek, birinci gece bir uçaksavar mermisinin konuta isabet ettiğini, zelzeleden sonra yakınlarının yanına giden bir ailenin 2 yaşındaki kızının şehit olduğunu hatırlattı.

Şimdiye kadar 1834 kişi tahliye edildi

Vatandaşların evvel can güvenliğini temin etmek için oldukları yerde kalmalarını istediklerini, sonra da fırsat bulunca tahliyeleri başlattıklarını ve tahliyelerin hala devam ettiğini vurgulayan Çavuşoğlu, şu bilgileri verdi:

“1834 kişiyi tahliye ettik. Bunlardan 249’u 19 farklı ülkenin vatandaşları. Onları da İstanbul’a geldikten sonra Türk Hava Yollarıyla farklı uçuşlarla ülkelerine gönderiyoruz. Etiyopya vatandaşı vardı, Afrika ülkeleri vatandaşları vardı, Cibuti dahil. Onları da kendi ülkelerine gönderdik. Cezayirli de vardı, onları da hava yoluyla gönderdik. Bunların 1457’sini Etiyopya üzerinden tahliye ettik. Uzun bir seyahat, sonda da yavaşlık vardı.”

Etiyopya Dışişleri Bakanı Demeke Mekonnen ile telefonda görüştüklerini ve Başbakan Abiy Ahmed’in talimatıyla vatandaşların süratli bir biçimde hududu geçmeye başladığına işaret eden Çavuşoğlu, Mısır üzerinden 48 mühendis ve teknisyenin, Suudi Arabistan üzerinden ise 59 vatandaşın Port Sudan’dan Cidde’ye geçtiğini ve oradan da Türkiye’ye getirildiğini aktardı.

Çavuşoğlu, “(Sudan’da) Yaklaşık 2 bin 600 vatandaşımız var. Bize ‘Dönmek istiyorum.’ diyen her bir vatandaşımızın sayılarını topluyoruz. Nyala’daki hastanede hekim, hemşire ve sıhhat çalışanları çatışmalara uzak olsalar da panikledi. Sıhhat Bakanlığı ile onlar için bir nöbet değişimi yapılmasına yönelik görüşüyoruz.” tabirlerini kullandı.

Havaalanının açılmasıyla Türkiye’nin askeri uçaklar da gönderdiğini aktaran Çavuşoğlu, “Port Sudan’dan A400 tipi askeri uçağımız 270 vatandaşımızı alarak buradan ayrıldılar. Hartum’un kuzeyinde bir havaalanı var. Bu havaalanına 2 tane C130 uçağımızı gönderdik. Birincisi indi, vatandaşlarımızı aldı. Başka uçak inerken kuyruğuna kurşun isabet etti. Kimin, ne emelle yaptığı muhakkak değil, tarafların tümünün de bize karşı rastgele bir arka niyeti yok. Öteki sebepler de olabilir.” diye konuştu.

Çavuşoğlu, iki uçağın da bugün kalkıp Mısır’a gideceğini, Hava Kuvvetleri ve Ulusal Savunma Bakanlığı ile uyum sağlandığını söyledi.

Konuya ait bugün Dagalu ile telefonda görüştüklerini belirten Çavuşoğlu, Dagalu’nun katiyetle saldırmadıklarını ve havaalanından 60 kilometre uzak olduklarını, saldıranın denetimsiz bir güç yahut “karşı taraf” da olabileceğini söylediğini aktardı.

“Türkiye arabuluculuk ve tahliye konusunda bir marka”

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Türkiye’nin iki bahiste marka olduğunun altını çizerek, şu değerlendirmede bulundu:

“Bir arabuluculuk, iki tahliye konusunda Türkiye bir marka oldu, uzmanlaştı. Bakanlığımızdan bir uyum dayanak merkezi kurduk, tüm kurumlarımızla işbirliği içinde. 100 bin vatandaşımızı Kovid-19 vaktinde tahliye ettik, çok güç kurallarda. Her yer kapanmıştı. Çok sayıda ülkenin vatandaşını da getirdik, ülkelerine gönderme imkanı bulduk. Afganistan’da herkes büyükelçiliği kapattı, kaçtı. Biz büyükelçilik grubumuzu havaalanına gönderdik, vatandaşlarımızı tahliye ettik. Kolay bir periyot değildi. Havaalanı etrafında tahminen yüz bin civarında insan vardı.”

Girişimci ve insani dış siyasetin ilham kaynağının Türk milletinin yapısı, teşebbüsçü yapısı ve insani özellikleri olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, milletten, halktan kopuk bir siyaset olamayacağını söyledi.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Etiyopya’ya gidecek

Sudan’daki çatışmanın durdurulmasına ait Çavuşoğlu, bu çatışmanın 2 tarafı olduğuna işaret ederek, şunları aktardı:

“İki taraf üzerinde de tesiri olan ülkelerden bir tanesiyiz. Kimi ülkeler taraf tutuyor. Kimi ülkeler bir tarafı, birtakım ülkeler öbür tarafı tutuyor. Bu çok tehlikeli bir şeydir. Sudan’dan sizin çıkarınız ne ki, neyi amaçlıyorsunuz? Sudan tarım ve başka birçok maden bakımından da varlıklı bir ülke lakin bu zenginliklerini kullanamayan bir ülke. Bu ülkede istikrarsızlık olduktan sonra ne halk ne da öbür ülkeler bundan faydalanabilir.”

Çavuşoğlu, Etiyopya Başbakanı Ahmed’in ve Türkiye’nin bir saygınlığı olduğunu kaydederek, şöyle devam etti:

“Bakan Yardımcımızı gelecek hafta Etiyopya’ya gönderiyoruz. Burak Akçapar esasen arabuluculuk konusunda uzmanlığı olan bir arkadaşımız. Kendisini gönderiyoruz, orada Etiyopyalılar ile bir altyapı, hazırlık yapacaklar. Ondan sonra daha üst seviyede, Cumhurbaşkanı’mız zati birinci günlerde telefon açtı. El-Burhan’la bugün bir telefon görüşmesi ayarlıyoruz fakat orada en büyük kahrımız sık sık internetin gitmesi, telefonların çalışmaz hale gelmesi. Temas kurmak güç. Hemetti (Dagalu) ile görüşürken de ulaşılamadı lakin sonunda görüştük, âlâ de bir görüşme gerçekleşti.”

Moskova’daki dörtlü dışişleri bakanları toplantısı mayısın başında

Türkiye-Rusya-Esed rejimi ve İran savunma bakanları ile istihbarat liderleri ortasında gerçekleşen dörtlü toplantıya ve mayısta planlanan dörtlü dışişleri bakanları toplantısına ait soruya karşılık veren Çavuşoğlu, Türkiye’nin bu angajmana siyasi sürecin tıkanması nedeniyle girdiğini lisana getirdi.

Çavuşoğlu, bu tıkanıklığı aşmanın yolunun Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) 2254 Nolu kararı çerçevesinde ülkenin seçime götürülmesi ya da rejimle muhalefetin müzakere ederek bir yol haritası üzerinde muahedesi olduğunu belirterek, aksi takdirde kalıcı istikrar ve barışın sağlanamayacağını vurguladı.

Terörle gayret konusunda ise terör örgütü YPG/PKK’ya karşı birlikte çaba edilmesinin “şart olduğuna” dikkati çeken Çavuşoğlu, buna Rusya ve İran’ın da “amasız fakatsız takviye vermesi” gerektiğini belirtti.

Çavuşoğlu, üçüncü mevzunun Suriyeli mültecilerin ülkelerine “güvenli” halde dönmesi olduğunun altını çizerek, “Bunların inançlı bir biçimde bilhassa kendi kentlerine ve konutlarına dönebilmesi için Suriye rejimiyle işbirliği yapmak gerekiyor.” tabirini kullandı.

Can güvenliği garantisi, dönen insanlara verilecek hizmetler, eğitim, sıhhat, istihdam ve temel gereksinimlerin karşılanmasında kimlerle işbirliği yapılacağı konusunun değerli olduğunu kaydeden Çavuşoğlu, öte yandan insani yardımlar dahil birçok boyutun da olduğunu lisana getirdi.

Çavuşoğlu, Türk askerinin Suriye’deki inançlı bölgelerden çekilmesi durumunda YPG/PKK’nın bu boşluğu doldurabileceğine ve Türkiye’ye yönelik terör taarruzları ve sızma teşebbüslerini artırabileceğine dikkati çekerek, “Ülkede siyasi süreçle ilgili bir mutabakat, ülkeyi birleştirecek bir yol haritası olmadığı sürece biz çekildiğimiz an burada kan gövdeyi götürür. İç savaş devam eder. Bu çatışmalar olduğu vakit tekrar birçok göçmen bizim kapımıza dayanır. Bunun birçok riskleri var.” değerlendirmesini yaptı.

Bakan Çavuşoğlu, “Siyasi istikrar oluştuktan sonra ülkenin tüm güvenlik güçlerinin birleştirilmesi lazım ve buralarda tam hakimiyeti sağlayabilmek lazım. Yani Adana Mutabakatını uygulayabilecek bir yapıya kavuşması lazım. Aksi takdirde bizim için ulusal güvenlik tehdidi devam eder, münasebetiyle biz bu türlü bir riski alamayız.” diye konuştu.

Suriye’nin hudut ve toprak bütünlüğüne hürmet duyduklarını, Irak’ın içinden de daima Türkiye’ye yönelik PKK taarruzları olduğunu aktaran Çavuşoğlu, “Keşke Irak da PKK’yı terör listesine eklese ve birlikte uğraş etsek.” sözünü kullandı.

Türkiye-Rusya-Esed rejimi ve İran istihbarat liderlerinin 3 defa, savunma bakanlarının 2 sefer görüştüğünü ve dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde de bir görüşme olduğunu hatırlatan Çavuşoğlu, artık bir sonraki toplantının dışişleri bakanları düzeyinde olacağını söyledi. Çavuşoğlu, “Bunun için Rusya’dan mayıs ayının birinci 10 günü için kimi teklifler aldık. O tarihlere baktık, bize uyuyor.” biçiminde konuştu.

Toplantının Moskova’da olacağını ve Rusya’nın İran ve Esed rejimi ile görüştükten sonra tarih konusunda dönüş yapacağını kaydeden Çavuşoğlu, “Mayıs ayının birinci 10 günü içinde dışişleri bakanı seviyesinde toplantı gerçekleştirilmesi büyük bir mümkünlük.” dedi.

(Sürecek)