Davutoğlu: Otoriter, Yolsuzluk Sisteminin Olduğu Yerde İktisadi Kalkınma Olmaz

Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nde, “Çöl ikliminde gül ağacı yetişmez. Otoriter, yolsuzluk tertibinin olduğu yerde de iktisadi kalkınma olmaz. İktisadın iklimi, hukuk ve ahlaktır. Hukukun ve ahlakın hükümran olmadığı bir ortamda teknik olarak en gerçek zannettiğiniz iktisat siyasetlerini uygulasanız bile işte heterodoks iktisat çıkar” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi, beşinci gününde sürüyor. Kongre kapsamında. “Geleceğin Türkiye’sini inşa ediyoruz” sloganı ile bugün düzenlenen ‘Millet İttifakı Genel Liderler Buluşması’na, Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi Genel Lideri Ali Babacan, Demokrat Parti Genel Lideri Gültekin Uysal, Gelecek Partisi Genel Lideri Ahmet Davutoğlu, Saadet Partisi Genel Lideri Temel Karamollaoğlu ve DÜZGÜN Parti Genel Lider Yardımcısı Ümit Özlale katıldı.

Ahmet Davutoğlu, konuşmasında özetle şunları söyledi:

“Her şeyden evvel, sarsıntıda kaybettiğimiz bütün vatandaşlarımıza ve dün Çanakkale’nin 108. yıl dönümünde, başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bütün istiklal kahramanlarımıza rahmet diliyorum. Büyükşehir Belediye Liderimizi tebrik ediyorum. Çok hoş bir ortamda, çok hoş bir vesileyle bizi bir ortaya getirdiler. 100 yıllık muhasebe için gerçek yer, İzmir. Niçin İzmir? Niçin İktisat Kongresi? İzmir ile ilgili çok farklı forumlarda konuştum. İzmirliler bilir; İzmir, milletimizin ufuk kentidir. Tarihimizin Akdeniz medeniyetiyle buluşması yanında, bütün iktisat tarihimizin en merkez kentlerinden biridir.

“ŞİMDİ YENİ BİR EŞİKTEYİZ”

Şimdi yeni bir eşikteyiz. Dördüncü büyük dönüşüm. İlerde bu tarihi yazanlar, bu kongreyi kaydettiklerinde, motamot bizim Birinci İktisat Kongresi üzere bir hoş hatıra olarak anmalılar. ‘Türkiye’nin her kanadı, her siyasi akımı bir masa etrafında toplandı ve hakimiyet-i ulusala için hakimiyet-i iktisadiye kararı aldılar’ demeliler bugün için.

“YETKİLERİ DEĞİL, SORUMLULUKLARI PAYLAŞMAYA VE OMUZLAMAYA ADAMIŞIZ KENDİMİZİ”

Sanayi ihtilalinden çok daha büyük çapta, sanayi ihtilalinden çok daha derin izler bırakan ve sanayi ihtilalinden çok daha süratli bir biçimde hareket ederek bir jenerasyonu neredeyse 5-10 yıla indiren büyük bir dönüşüm içindeyiz. Bağlantı teknolojisi, dijital ekonomi, robotik sanayi, 4.0 endüstriden 5.0’a geçişler… ya biz, bizim dedelerimizin sanayi ihtilalini yanlış yorumlaması ve kaçırması üzere kaçıracağız ve gelecek kuşaklar bizi muhasebe ile anarken ‘Keşke dedelerimiz daha gerçek bir istikamet çizseydi bize’ diyecekler ya da ‘İşte bugün’ deyip o kuşakların önünü açacağız. O jenerasyonların önünü açmak için altı siyasi başkan bir ortaya geldik. Bu jenerasyonların önünü kapatmak isteyenlere karşı bir ortaya geldik. Toplumu kutuplaştıranlara karşı toplumu buluşturanlar. Toplumu tekleştirmeye çalışanlara karşı toplumu birleştirmeye çalışan bir heyetiz. Yetkileri değil, sorumlulukları paylaşmaya ve omuzlamaya adamışız kendimizi. Pekala nedir önümüzdeki? Şayet İkinci İktisat Kongresi’nin manasını çizeceksek nasıl bir iktisat modeli yahut hangi iktisadi unsurlarla biz, gelecek kuşakların önünü açabiliriz? Kıymetli cumhurbaşkanı adayımız ve inşallah cumhurbaşkanımız Sayın Kılıçdaroğlu, dört sütundan bahsetti. Ben, biraz açarak sekiz unsur diyeceğim ya da sekiz boyutu bu iktisat anlayışımızın. Dünya iktisadı ile bütünleşerek 8 boyut.

“ÇÖL İKLİMİNDE GÜL AĞACI YETİŞMEZ”

Birinci, iktisadın iklimi. Çöl ikliminde gül ağacı yetişmez. Otoriter, yolsuzluk sisteminin olduğu yerde de iktisadi kalkınma olmaz. İktisadın iklimi, hukuk ve ahlaktır. Hukukun ve ahlakın hâkim olmadığı bir ortamda teknik olarak en hakikat zannettiğiniz iktisat siyasetlerini uygulasanız bile işte heterodoks iktisat çıkar. Pekala nedir hukukun aslı? Özgürlükler ve itimat. İnanç duyacak sermaye. Milletlerarası sermaye, ulusal sermaye itimat duyacak. Köylü, tohumunu ektiğinde gerisinden gübre atabileceğine dair itimat duyacak. Maaşını aldığında bu maaşın erimeyeceğine dair inanç duyacak çalışanımız. Dükkanını açtığında akşam helal bir rızıkla kapatacağını düşünecek esnafımız. Bugün düşünemiyor.

“ÇÜNKÜ HESAP VERMEYE HAZIR OLMAYAN BİR İDARE VARSA BİLİN Kİ DİKTA, BİLİN Kİ OTORİTERLİK KAÇINILMAZ”

İşte biz, bugün karşı karşıya kalınan sorunlar olmasın diye siyasi ahlak metnini Meclis’e getirdik. Bu metnin ruhu, siyasi ahlaktır. Zira hesap vermeye hazır olmayan bir idare varsa bilin ki dikta, bilin ki otoriterlik kaçınılmaz. Bugün karşı karşıya olduğumuz sorun, salt ekonomik bir sorun değildir. Bugün karşı karşıya olduğumuz sorun, iktisat politik bir problemdir. Makûs bir idarenin, yanlış iktisat anlayışı ile yol açtığı bir problemdir. Burada bir devlet krizi, bir ahlak krizi, bir toplumsal barış krizi var. Buradan bir defa daha yöneticilere davette bulunuyorum. Mutabakat Metni’mizde yola çıktığımız altı siyasi başkana güvenerek bu davette bulunuyorum. Ekonomiyi temizlemek istiyorsak şu anda yaşayan bütün cumhurbaşkanları, başbakanlar ve başta ben olmak üzere ve ilgili bakanların tümü mal varlığı beyanında bulunmalıdırlar. Vazife yaptıkları sürece kendi gelirleriyle sahip oldukları mal ortasında vazifeleri dışında oluşan eşitlikte rastgele izah edilmeyecek bir artış varsa bu artış Hazine’ye intikal ettirilmeli ve şehit yakınlarına, gazilere, yoksullara, engellilere başka bir fonla toplumsal adalet fonu kurulmalıdır. Yurt içinde ve yurt dışında kimin nerede malı, mülkü varsa; kimin birinci, ikinci derece akrabalarının üzerinde ne mal varsa herkes şeffaf bir biçimde bunu açıklamalıdır. Hesap vermeye hazırım lakin herkes hesap vermeye hazır olacak. Siyasi ahlak kanunu kesinlikle çıkacak ve bir daha bu ülkede hiç kimse sahip olduğu siyasi durum münasebetiyle malını, mülkünü, servetini asla artıramayacak. Yeni bir iktisadın ruhu, maneviyatı inançtır, hukuktur, adalettir.

“KORKU ARTIK SİZİN YAZGINIZDIR, BİZİM MUKADDERATIMIZ İSE UMUTTUR”

İkinci unsur; Mahmut Esat, açılış konuşmasında ‘İktisadi amirlerimizi birbirine tanıştırmak üzere bunu tertip ediyoruz’ diyor. Ne kadar büyük teknolojik değişim yaşanırsa yaşansın hepsi değerlidir ancak insanlık tarihinin bugüne ve dünyanın sonuna kadar her şeyin öznesi insandır. Her şeyin yeterli ya da makus öznesi insandır. İkinci kural, nitelikli insan unsudur. Bunun da yolu eğitim. Biraz evvel yeniden sayın cumhurbaşkanı adayımızın vurguladığı üzere, Alman Üniversiteleri kapanmadığı için Almanya ayağa kalktı. Savaş koşullarında bile eğitim kurumlarının bombalanmaması bir etik sıkıntısıdır. Geçtiğimiz devirde sarsıntı münasebetiyle üniversitelere orta verildiğinde çıktım, bir akademisyen olarak davette bulundum. Yapmayın, etmeyin, her şeye orta verilir, eğitime asla orta verilmez. İstiklal Savaşı koşullarında savaşan bir millet, eğitime orta vermemiştir. Sarsıntı bölgesini gezdiğimde birçok üniversite öğrencileriyle karşılaştım, zelzele travması yaşayan. Bulundukları üniversitelere gitselerdi hem eğitimlerine devam edecek hem de o travmadan çıkacaklardı. Üniversitelerde öğrencilerin bir ortaya gelmesinden korkanlar, stadyumda taraftarın bir ortaya gelmesinden korkanlar; onlara sesleniyorum. Endişe artık sizin yazgınızdır, bizim bahtımız ise umuttur.

“SANAYİ İHTİLALİNİ BİLE TAM TEKAMÜL ETTİREMEMİŞ BİR MİLLET OLMAKLA BİRLİKTE, BEKLEYEREK BU KADEMELERİ AŞAMAYIZ”

Üçüncü kıymetli boyut, üretim araçları. Sanayi ihtilali, yeni bir makine sanayisi üzerine, yeni bir üretim aracı geliştirdiği için dünyanın bütün ögelerini etkiledi. Artık üretim araçları değişti. Tarım da dahil klâsik olarak düşünülen bütün alanlarda yeni bir üretim anlayışı var. Dijital iktisat var dünyada. Artık biz, sanayi ihtilalini bile tam tekamül ettirememiş bir millet olmakla birlikte, bekleyerek bu kademeleri basamağız. Hızla dijital iktisat kademesine geçmek ve sanayi ihtilali ile dijital iktisat ortasındaki bütün kademeleri çok kısa müddette kapatmak zorundayız. Artık lineer iktisat yok, döngüsel iktisat var. Üret, al, kullan, tüket, yok et. Lineer yaklaşımın yerine; üret, al, kullan, tekrar üret, paylaş, tekrar üret. Yeni bir döngüsel iktisat var. Dünyadaki bütün bu trendleri takip etmeden kendi iç tartışmalarımıza kapanırsak Birinci İzmir İktisat Kongresi’nden daha sonra gerçekleşmesine emsal bir muvaffakiyete imza atamayız. Başımızdaki dogmaları, zihinlerimizdeki alışkanlıkları terk edeceğiz. Yeni bir iktisat var dünyada. Ona yeni kuşakların intibak etmesi lazım. Bilgi paylaşımı, bilgi tahlili ve yazılım alanları… Şu anda bilinen mesleklerin yüzde 60’ı önümüzdeki 20 yıl içinde yok olacak, yepisyeni meslekler doğuyor her an.

“YENİ EKONOMİK PARADİGMAMIZIN OLMAZSA OLMAZ KOŞULU, YEŞİL MUTABAKAT DA DAHİL OLMAK ÜZERE EKOLOJİYLE İKTİSAT ORTASINDA DİREKT BİR İLGİ KURMAKTIR”

Dördüncü boyut; hukuk, bilgi üretim aracı, tabiatla ekolojiyle iktisat ortasındaki istikrar. Şu anda, çağdaşlaşmanın, endüstrileşmenin birinci kademelerinde toprak fakat kendisine azap edildiğinde sırlarını açıklar diyen gelişmeci bir iktisat anlayış artık geçerli değil. İnsanoğlu şunu fark etti; vakitle o yabanî endüstrileşmenin yerini insanın var oluş alanı olan tabiat ve ekolojiyi yok etmeyen yeni bir alanla buluşturmamız lazım. Onun için yeni ekonomik paradigmamızın olmazsa olmaz koşulu, yeşil mutabakat da dahil olmak üzere ekolojiyle iktisat ortasında direkt bir bağlantı kurmaktır. Toprakla savaşanlar iflah olmaz. Zelzele bölgelerini gezdik. Buradaki temel sorun, toprakla savaşarak rant elde etmeye çalışan bir inşaat anlayışından… Şanlıurfa’da dere yataklarına bina yaparsanız, Malatya’da bostan diye anılan yere 15 katlı bina yaparsanız, Amik Gölü etrafında hesapsız yerler yapar, hele hele İstanbul’da rant alanlarına dayandırırsanız ekoloji ve iktisat ortasındaki dengeyi bozarsınız.

“YEREL İMAR BARONLARINA, ULUSAL İMAR BARONLARINA KARŞI, BU AZİZ VATANIN HER BİR KARIŞINI AZİZ BİLEN, TOPRAĞINI AZİZ BİLEN BİR ANLAYIŞLA YİNE İMAR ETMEK ZORUNDAYIZ”

Başbakanlığım devrinde imar yasasını teklif etmiştim, ulusal ve lokal imar baronlarının yolsuzluklarını imarda kesmek ve endüstriden inşaata giden kaynakları kesmek ve zelzele karşısında tedbir almak için fon almak üzere. İmar baronları, bir arada çalıştığı siyasi grupla, çeteyle harekete geçtiler. Lokal imar baronlarına, ulusal imar baronlarına karşı, bu aziz vatanın her bir karışını aziz bilen, toprağını aziz bilen bir anlayışla yine imar etmek zorundayız. Sarsıntı bölgelerine tez bina yaparak değil… O tarihi Antakya’sını, Maraş’ını, Malatya’yı tekrar ihya edeceğiz. İşte bu bizim için bir gaye olarak ortaya konduğunda müspet siyasetin, yeni iktisadın temelleri ortaya konur. İmar yasası getireceğiz dediğimizde, o vakit Sayın Erdoğan ‘Bir ilçe lideri bile bulamazsınız Ahmet Bey’ demişti. Buldular, ilçe lideri Nurdağı’nda. Artık buldukları ilçe lideri ve belediye liderini birlikte tutukladılar.

“RANT İKTİSADI YERİNE ÜRETİM İKTİSADI; TÜRKİYE’NİN ŞU ANDAKİ EN BÜYÜK PROBLEMİ”

Beşinci koşul, rant iktisadı yerine üretim iktisadı; Türkiye’nin şu andaki en büyük sorunu. Kur muhafazalı mevduat, bakınız güya faiz yasağından başladı. Sayın Erdoğan, son periyodun bütün bilançolarını çıkarın. En karlı bölüm bankacılık. Nasıl oluyor? Kur muhafazalı mevduat ismi altında milletin Hazine’sinin kaynaklarını bir küme küçük bir kümeye, azınlığa aktaranlar, asla üretim iktisadının önünün açamazlar. Bugün Türkiye’de bir rant iktisadı var. Biraz evvel bahsettiğim imar yasası için inşaat şirketlerini topladığım vakit şunu söyledim ‘Ben, sizin işinizi kolaylaştırmak istiyorum. Görüyorum ki bütün büyük sanayi devleri, inşaata gidiyorlar. Endüstride 20 yılda kazandığını inşaatta 20 ayda kazanıyor’. Batı’da bir çizgi çekin Almanya, Fransa, İtalya; Doğu’da bir çizgi çekin Japonya, Çin, Hindistan… Geride kalan, bütün Avrasya’nın en büyük iktisat üretim üssüdür. Hala öyledir. Bu üretim üssünü biz efektif olarak hayata geçirdiğimizde pandemide kopmuş olan tedarik zincirlerini tekrar kurar, Türkiye’yi tedarik zinciri merkezi yaparız. Türk beşerinin önünü açtığınız vakit neler yapabileceğini biliyoruz.

“SERBEST VİZE UYGULAMASINI KESİNLİKLE EN KISA VAKİTTE HAYATA GEÇİRECEĞİZ”

Altıncı unsur; biz, dünyanın merkezindeyiz. Birçok ülke kendini merkez addeder. Hangi haritayı getirirseniz getirin Türkiye, tam merkezdedir. Artık bu türlü bir merkez pozisyonunda olan bir ülke, şayet dünyanın en büyük 10 iktisadı ortasına girecekse -şimdi bakalım, dünyanın 10 iktisadının bir tanesi ABD’de ise ABD, bir kıta devleti. 50 devletten oluşan bir kıta devleti. Çin, dünya nüfusunun dörtte birine sahip. Kıta devlet bunların hepsi. Kanada, bir kıta. AB, kendi başına bir ünite- o vakit bizim iktisat anlayışımızın şu olması gerekir; sonlarımıza hürmet duymakla birlikte takımlarımızın dünyanın her yerine gitmesini sağlayacak, ekonomik hudutlarımızı dünyanın her yerine yayacak bir dış ticaret siyaseti. Lakin bu yolla kıta iktisatla rekabet ederiz. Geride yarım kaldığımız için büyük hüzün duyduğum, bir gün bizim iktidarımızda çözeceğimiz sıkıntı, Avrupa ile vize özgürlüğü problemidir. Merak etmeyin gençler, hür vize uygulamasını kesinlikle en kısa vakitte hayata geçireceğiz. Buna asla mani olamayacaklar. Tıpkı formda AB Gümrük Birliği Mutabakatı’nın çapını genişleterek kesinlikle bugünkü çağdaş gereksinimlere uygun hale getirmemiz lazım. Türkiye iktisadını, Afrika’dan Latin Amerika’ya, Doğu Asya’ya kadar bütün dünyada açık bir sınır üzerinde yürütmemiz lazım. Atatürk’ün dediği üzere, ‘Artık sınırı iktisat yoktur, sathı iktisat vardır. Satıh ise bütün dünyadır.’

“İLK KEZ DEVLET KURUMLARINI REFLEKS GÖSTERME KONUSUNDA BU KADAR ACİZ VE ORGANİZASYONEL KAPASİTE KONUSUNDA BU KADAR DARALMIŞ GÖRDÜM”

Yedinci prensip, kurumsallaşma. Yani sürdürülebilirlik. Bugün hepimiz devlet misyonlarında bulunduk. Sarsıntı bölgesinde en çok gark eden konu, acılarımız yanında, kayıplarımız yanında, birinci kez devlet kurumlarını refleks gösterme konusunda bu kadar aciz ve organizasyonel kapasite konusunda bu kadar daralmış gördüm. Birebir kurumlarla 2011 yılında 25 bin vatandaşımızı Libya’dan bir hafta içinde tahliye etmiştik. Artık AFAD’ı bir çiftlik haline getirenler, Kızılay’ı bir şirket haline getirenler, silahlı kuvvetlerimiz Mehmetçiğe en çok gereksinim hissedilen periyotta bu vatanın sokaklarında güvenliği temin etmek üzere gönderemeyenler, bu kurumsal çöküşün sorumlularıdır. Bütün kurumları hayata geçirmeden devletin atar damarlarını çalışır hale getiremeyiz.

“İKTİSADIN TEMEL MAKSADI İNSAN ONURUDUR”

İktisadın temel gayesi insan onurudur. İnsan onuru da fakat gelir adaleti ile sağlanır. Türkiye’de yabanî bir servet transferi yapılıyor. Yoksul bölümlerden, geniş toplum kısımlarından küçük bir zümreye servet transferi hem de en yabanî formuyla. Şayet bir yerde iş gücünün GSMH’den aldığı hisse düşüyorsa biliniz ki fakirleşme var demektir. Yoksulluğa karşı savaş açacağız. Türkiye’nin neresinde yaşıyor olursa olsun, herkese insan onuruna yaraşır bir hayat standardını getireceğiz. Yeni bir dünya kuruluyor. Eski alışkanlıklarla yeni dünyaya ahenk sağlayamayız. Yalnızca ahenk sağlamakla değil, -Kılıçdaroğlu’nun hoş bir kelamına atıfta bulunayım- önüne geçmek, öznesi olmak durumundayız. Tarihin öznesi olmak için iktisadımızı yeni bir zihniyetle kurmak durumundayız. İki ayağı vardır. Millet vicdanı ve devlet aklı. Millet aklı, Altılı Masa’da tecelli etmiştir. Milletimizin her bir bölümü o masada vardır. Kimse dışarıda bırakılmamıştır. Devlet aklı ise 15 Mayıs’tan itibaren millet vicdanıyla buluşarak bu milleti devlet aklıyla harekete geçirecek.”