“Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Dışişleri” sempozyumu, yedinci oturumla devam etti
Türk diplomasisinin tarihini ve gelişimini ele alan “Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Dışişleri: Asırların Diplomasi Birikimi” sempozyumu ikinci gününde “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh: Cumhuriyet’in Diplomasi İlkeleri-2” başlıklı yedinci oturumla devam etti.
M. Akif Kireçci’nin başkanlık yaptığı oturumda Altınbaş Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Davet Erhan, Memleketler arası Türk Akademisi Lider Yardımcısı Dr. Erhan Türbedar, Türk İşbirliği ve Uyum Ajansı Başkanlığından (TİKA) Dr. Rahman Nurdun ve Ankara Hacı Bayram Üniversitesi’nden Dr. Öğretim Üyesi İrşat Sarıalioğlu konuşmacı olarak yer aldı.
Prof. Dr. Erhan, “Türkiye İsrail’i 1949’da Neden ve Nasıl Tanıdı?” başlıklı sunumunda, Türkiye’nin o periyotta Filistin’e yönelik 5 tane önceliği olduğunu ve global ve bölgesel dinamikleri kıymetlendirerek karar verdiğini belirtti.
Erhan, buna nazaran, Türkiye’nin statükonun ve hudutların değişmesine büsbütün karşı olduğunu ve yeni devlet kurma teşebbüsünün çatışmaya sebep olabileceğini düşündüğünü söz etti.
Arapların Türkiye’ye karşı rastgele bir durumda (Hatay başta olmak üzere) Suriye’yi desteklemesinin istenmediğini kaydeden Erhan, Türkiye’nin İngiltere ve ABD’nin yanında yer almak istediğinden onlara karşı çıkmak ve bölgede mümkün bir komünist ideolojide devlet kurulmasını istemediğini söyledi.
Birleşmiş Milletlerde İsrail’in kurularak iki devletin oluşmasını onaylamasının akabinde Türkiye’nin tavrının değiştiğine değinen Erhan, İsrail’in kurulmasından sonra Türkiye’ye telgraf göndererek tanınmayı talep ettiğini lisana getirdi.
Erhan, evvel Türkiye’nin İsrail’i tanımak için beklediği görülse de NATO’ya girmek istendiğini ve olumlu dönüş alınmadığını kaydetti.
Özellikle NATO’ya üyelik için İsrail’in tanındığını aktaran Erhan, Türkiye’nin “sınırlarını tanımadan” İsrail devletini tanıdığını ilan ettiğini söyledi.
Erhan, bugün de birebir formda olduğunu, işgal altındaki topraklarını ve Kudüs’ün başşehir olma konusunu, Türkiye’nin tanımadığını ve 1967 hudutları ile iki devletli tahlili savunduğunu söz etti.
“Türkiye, Balkan Antantı’nda değerli role sahip”
Dr. Türbedar, “Ankara ve Belgrad Ortasındaki 100 Yıllık Bağlar Üzerinden Türkiye’nin Balkanlar Siyasetini Anlamak”, Sırbistan’ın Balkan Savaşlarıyla bağımsızlığını kazanmasının akabinde 1. Dünya Savaşı periyodunda Türkiye’ye karşı savaşmayı reddederek dost olmayı tercih ettiğini söyledi.
Türbedar, 1925’te iki ülke ortasında dostluk muahedesi imzalansan da göç ve muhacir olayları nedeniyle gergin süren münasebetlerin 1930’ların sonunda yapılan görüşmeler sonucunda düzelmeye başladığını belirtti.
Türkiye olmasaydı 1934’te Balkan Antantı’nın sağlanamayacağına dikkati çeken Türbedar, 1953’te de Balkan Paktı’nın kurulduğunu ve benzeri faktörler olduğunu tabir etti.
“Türk tipi kalkınma modeli”
Dr. Nurdun, “Kalkınma İşbirliği Yoluyla Global Barış ve Dayanışmanın Teşvikinde Türkiye’nin Etkin Rolü” başlıklı sunumunda, Türkiye’nin kalkınma yardımlarında TİKA’nın rolüne değindi.
Nurdun, “Türk tipi kalkınma modeli”nin şeffaf ve zımnî gündeminin olmadığını ve Türkiye’nin yardım yaparken niteliğe değer verdiğini belirterek, insanın kalbine dokunmayı amaçladıklarını ve insan odaklı bir formda yardım yaptıklarını vurguladı.
Okyar’ın İngiltere ile bağlantılardaki rolü önemliydi
Sarıalioğlu, “Ali Fethi Okyar’ın Londra Büyükelçiliği (1934-1939)” başlıklı sunumunda, Okyar’ın liberal siyasete olan yatkınlığı ve Atatürk ile kurduğu dostluğa değindi.?
S?arıalioğlu, bu devirde Türkiye’nin içeride ve dışarıda sıkıntılarını çözdüğünü ve milletlerarası alanda dış siyaset alakalarını artırdığını, sanayi planlarını da yürürlüğe koyduğunu söyledi.
Mustafa Kemal Atatürk’ün, Okyar’ın Londra’ya atamasıyla İngiltere ile ilgileri önemsediğini vurgulayan Sarıalioğlu, Okyar’ın? misyonu sırasında? ???B?oğazlar diplomasisi??nin Londra ayağını? ve İtalya ile bağlantıları? yürüttüğünü kaydetti.
Son olarak Sarıalioğlu, Okyar’ın Türkiye’nin askeri alandaki çağdaşlaşmasına İngiltere’den takviye alma diplomasisi yürüttüğünü, hava ve deniz subaylarının eğitimi noktasında çalışmalar yaptığını vurguladı.