Çinli bilim beşerlerine nazaran, Kovid-19’un beşerden yayılma ihtimali daha yüksek

Çinli bilim insanları, Kovid-19 salgınında birinci hadiselerin ortaya çıktığı Vuhan’daki bulguların virüsün yırtıcı hayvanlardan değil insanlardan yayıldığı ihtimalini güçlendirdiğini ileri sürdü.

Çin Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC) hafta sonunda Pekin’de Kovid-19’un kökeninin araştırmasıyla ilgili data ve bilgi paylaşımına ait basın toplantısı düzenledi.

Kovid-19’un kökenine ait milletlerarası bilim dünyasıyla kâfi bilgi paylaşılmadığına dair tenkitlere karşılık veren kurum yetkilileri ve bilim insanları, geçen hafta milletlerarası bilim mecmuası “Nature”da paylaşılan DNA datalarının virüsün insan kökenine işaret ettiğini öne sürdü.

Salgının birinci ortaya çıktığı Vuhan’daki deniz eserleri besin pazarında hayvanlardan ve etraftan toplanan 1300’den fazla numunenin DNA tahlillerinin paylaşıldığı çalışmada, incelenen 457 hayvan numunesinin hiçbirinde virüse rastlanmadığının altını çizen araştırmacılar, bunun hayvanlardan bulaşma mümkünlüğünü geçersiz kıldığını savundu.

Araştırmacılar, etraftan toplanan 923 numunenin olumlu bulgu içeren 73’ünde rakun köpekleri ve öteki yırtıcı hayvanların DNA’sına rastlandığını, bunun hayvandan bulaşma kanısını ortaya çıkardığı görüşünü lisana getirdi.

Peking Üniversitesi Ömür Bilimleri ve Teknoloji Üniversitesi Dekanı Tong Yigang, etraf numunelerinin genetik diziliminin birinci hadiselerden alınan numunelerle birebir örtüştüğüne dikkati çekerek, “Bu bulgular, pazardaki olaylarda virüsün satılan hayvanlardan değil öteki insanlardan bulaştığına işaret ediyor.” tabirini kullandı.

Kovid-19’un kökenini kesin olarak işaret eden sağlam bilimsel delilin olmadığını savunan Tong, virüsün hayvandan bulaşma ihtimali yanında laboratuvardan çıkma ihtimaline dair de rastgele bir bilginin bulunmadığını, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) uzman heyetinin 2021’de Vuhan’da yürüttüğü incelemelerde bu ihtimalin “son derece zayıf olduğu” sonucuna varıldığını hatırlattı.

CDC araştırmacıları, salgının ortaya çıkmasını izleyen Ocak-Mart 2020 tarihlerinde toplanan numunelerin genetik dizilimine ait dataları geçen ay DSÖ’nün GSIAD bilgi tabanında paylaşmıştı.

Bir küme memleketler arası araştırmacı, bu bilgilerden hareketle Kovid-19’un pazarda satılan rakun köpeklerinden insanlara bulaşmış olabileceği hipotezini ortaya atmıştı.

Ancak Çin’in bunun çabucak akabinde paylaştığı genetik bilgileri data tabanından silmesi, şeffaflığa dair yeni tartışmalara yol açmıştı.

DSÖ Genel Sekreteri Tedros Adhanom Ghebreyesus, Çin’i Kovid-19’un kökenine ışık tutabilecek dataları geç paylaştığı ve bu bahiste gayrı şeffaf bir tavır izlediği gerekçesiyle eleştirmişti.

Kovid-19 birinci kere Vuhan’daki besin pazarında görülmüştü

Dünya, Kovid-19 salgınından birinci kere, Çin’in 31 Aralık 2019’da Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde “kaynağı bilinmeyen gizemli teneffüs yolu hastalığının” ortaya çıktığını Dünya Sıhhat Örgütüne (DSÖ) bildirmesiyle haberdar olmuştu.

Hastalık, birinci sefer Vuhan’da deniz eserleri besin pazarını ziyaret eden bireylerde görülmüş, sebebi anlaşılamayan “solunum rahatsızlığı” şikayetiyle birinci hasta, 17 Kasım 2019’da hastaneye başvurmuştu.

Akciğer iltihaplanmasına yol açan hastalığa yarasalarda bulunan bir beta koronavirüsün mutasyona uğramış hali olduğu kestirim edilen, daha evvel bilinmeyen cinsteki bir koronavirüsün sebep olduğu anlaşılmıştı.

DSÖ heyeti Vuhan’da araştırma yürütmüştü

DSÖ, 2021 yılı başında, Kovid-19’un kökenlerini araştırmak üzere, birinci hadiselerin ortaya çıktığı Çin’in Vuhan kentine memleketler arası bilim insanlarından oluşan bir heyet göndermişti.

Heyet, kentte birinci hadiselerin görüldüğü Vuhan Deniz Eserleri Besin Pazarının yanı sıra virüsün kaza sonucu dışarı çıktığı tez edilen Vuhan Viroloji Enstitüsünde de incelemeler yapmıştı.

2002-2003 yıllarında Çin’i ve Asya ülkelerini etkileyen Akut Teneffüs Yolu Sendromu (SARS) salgınının akabinde, yarasa koronavirüslerinin genetik bilgilerinin olduğu bir arşiv oluşturmak hedefiyle kurulan enstitü, Kovid-19’un buradaki laboratuvarda yapay olarak üretildiği ve kazara dışarı çıktığı argümanlarına bahis olmuştu.

Çinli yetkililer, kelam konusu argümanları reddetmiş, Kovid-19’un öbür bir ülkede ortaya çıktığı ve ithal dondurulmuş deniz eserleriyle ülkeye geldiğine dair kanıtlanmayan karşı tezler ortaya atmıştı.