Çin Dışişleri Bakanı Orta Asya Ülkelerinin Yetkilileriyle Görüştü

Xİ’AN, 27 Nisan (Xinhua) — Çin Devlet Kurulu Üyesi ve Dışişleri Bakanı Qin Gang, Shaanxi eyaletinin merkezi olan Xi’an’da düzenlenecek 4. Çin- Orta Asya Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılmak üzere Çin’i ziyaret eden Orta Asya ülkelerinin üst seviye yetkilileriyle başka ayrı görüşmeler gerçekleştirdi.

Çarşamba günü gerçekleştirilen toplantılara Kazakistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Murat Nurtleu, Kırgızistan Dışişleri Bakanı Ceenbek Kulubayev, Tacikistan Dışişleri Bakanı Siraciddin Muhriddin, Özbekistan Dışişleri Bakanı Bahtiyor Saidov ve Türkmenistan Dışişleri Birinci Bakan Yardımcısı Vepa Hacıyev katıldı.

Qin, Çin’in her vakit olduğu üzere Orta Asya ülkelerinin ulusal egemenlik, bağımsızlık, güvenlik ve toprak bütünlüklerinin korunmasına güçlü dayanak vereceğini, bu ülkelerin bağımsız biçimde kendi ulusal kaidelerine uygun kalkınma yolları seçmelerini destekleyeceğini ve Orta Asya ülkelerinin iç işlerine her türlü dış müdahaleye kararlı biçimde karşı çıkacağını söyledi.

Qin, ayrıyeten Çin’in Birleşmiş Milletler (BM) ve Shanghai İşbirliği Örgütü (SCO) çerçevesinde Orta Asya ülkeleriyle bağlantı ve işbirliğini güçlendireceğini belirtti. Ayrıyeten milletlerarası münasebetlerin temel normlarını, BM merkezli milletlerarası sistemi ve milletlerarası eşitlik ve adaleti bu yapılarla ortaklaşa koruyacağını ekledi.

Çin’le bağlantıları geliştirmenin, diplomasilerinin öncelikli doğrultusu olduğunu kaydeden beş ülkenin dışişleri bakanları; bu ülkelerin, devlet liderlerinin vardığı uzlaşıyı uygulayacağını, üst seviye alışverişleri artıracağını, Nesil ve Yol İnisiyatifi’nin ortak inşasını teşvik edeceğini, halklar ortası alışverişleri derinleştireceğini, terör, ayrılıkçılık ve aşırılık ismindeki “üç güce” göz açtırmayacağını ve Çin-Orta Asya münasebetlerinin önümüzdeki 30 altın yılına öncülük edeceğini lisana getirdi.

Çin’in memleketler arası nüfuzunun can alıcı kıymette olduğunu ve Çin’in modernizasyonunun, Orta Asya ve dünya için yeni fırsatlar sunduğunu belirten beş ülkenin dışişleri bakanları, bu ülkelerin Çin’in öncülük ettiği bir dizi global inisiyatif ve öneriyi desteklediğini, Çin’in Taiwan, Xinjiang ve Tibet’e ait bahislerdeki legal konumuna takviye verdiğini ve insan haklarının siyasallaştırılmasına karşı çıktığını vurguladı.

İki taraf, pragmatik işbirliğinin ilerletilmesi konusunda kapsamlı mutabakata vardı. Taraflar, ekonomik ve ticari yatırımlar, bağlanabilirlik, yeşil tarım, tıp ve sıhhat hizmetleri, güç ve maden kaynakları, liman sevkiyatları ve mahallî dostluk kentleri konusunda işbirliğini güçlendirecek.

Çin ve Kazakistan, işçi değişimini kolaylaştırmak üzere karşılıklı vize muafiyeti mutabakatı imzalayarak Xi’an ve Aktöbe’de konsoloslukların kurulmasını teşvik edecek.

Çin, kültürel merkezler kurma yolunda Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan’la çalışacak.

Çin ve Tacikistan, sanayi parkları konusundaki işbirliğini genişletecek ve Orta Asya’da tipinin birinci örneği olan Luban Atölyesi’ne tartı verecek. Çin ve Özbekistan, yeni periyotta kapsamlı stratejik iştiraki ileriye götürecek ve yoksulluğun azaltılması ve inovasyon işbirliğini ön plana alacak.

Kırgızistan ve Özbekistan, Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu projesinin hızlandırılması için Çin’le çalışma yürütecek. Çin ve Türkmenistan, birbirlerinin ülkelerinde yıllık kültürel etkinlikler düzenleme konusunda sıkı planlama yapacak ve Türkmenistan’da klâsik tıp merkezlerinin kurulmasını hızlandıracak.