Bosnalı Sırp önder Dodik’in tekrarladığı “ayrılıkçı söylemler” reaksiyon çekiyor

LEJLA BİOGRADLİJA AKSAN/AHMET NURDUHAN – Bosna Hersek’teki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti (RS) Lideri Milorad Dodik, son devirde sık tekrarladığı ayrılıkçı telaffuzlarıyla reaksiyon çekmeye devam ediyor.

Ülkede tartışmalara neden olan “taşınmaz mülkler yasasının” Anayasa Mahkemesince yürürlükten kaldırılmasıyla RS’yi Bosna Hersek’ten ayıracağını lisana getiren Dodik, bu ayrılıkçı açıklamalarını Bosna Hersek’teki savaş sırasında Srebrenitsa’da 1995’te yaşanan soykırımı inkar etmekle sürdürdü.

Dodik, son günlerde bulunduğu her aktiflikte RS’nin bir “devlet” olduğunu savunurken yaptığı ayrılıkçı telaffuzlarla Bosna Hersek’te yaşayan halkın da huzursuz olmasına neden oldu.

ABD ve İngiltere’nin Bosna Hersek’in içişlerine karıştığını ve 1992-1995’te yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması’na ters davrandıklarını argüman eden Dodik, ABD ve İngiltere’nin Saraybosna büyükelçilikleriyle işbirliğini de sonlandırdı.

Dodik, yıllardır nefret söylemlerinde bulunuyor

Dodik, Bosna Hersek’te 2 Ekim 2022’de yapılan genel seçimde daha evvel yaptığı Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu üyesi vazifesini sonlandırarak RS Lideri seçildi.

RS Lideri olarak vazifeye başladığı birinci günden bu yana “agresif” bir siyaset yürüten Dodik, taşınmaz mülklerin entiteye ilişkin olduğuna dair bir yasanın da RS Ulusal Meclisinde (NSRS) kabul edilmesini sağladı.

Bosna Hersek Anayasa Mahkemesinin kelam konusu maddeyi yürürlükten kaldırmasını açıklamasıyla Dodik, RS’yi Bosna Hersek’ten ayıracağına dair telaffuzlarını, “Bosna Hersek kurumlarından çekilmeleri için Hırvatları da ikna etmeye çalışıyorum.” diyerek genişletti.

Yerel medya, Dodik’in son günlerde gizleyemediği bu “sinir ve gerginliğinin” altında, kendisine karşı hazırlanan yargı sürecinin olduğunu tez etti.

Her fırsatta Srebrenitsa’daki soykırımı inkar eden, kurban yakınlarına hakaret eden ve ABD’yi karşısına alan açıklamalar yapan Dodik, Bosna Hersek’te nefret söylemlerinde bulunan siyasalların en başında geliyor.

Boşnak, Hırvat ve Sırp siyasilerden Dodik’in “bağımsızlık” açıklamasına tepki

Bakir İzetbegoviç’in genel başkanlığını yaptığı, Boşnakların en büyük partisi pozisyonundaki Demokratik Hareket Partisinden (SDA) yapılan yazılı açıklama, “Milorad Dodik’in RS’nin bağımsızlığına yönelik son tehditleri ve bu hareket için hazır kararları olduğu savları, Bosna Hersek yargısı ve milletlerarası toplum için son alarm manasına gelmektedir.” sözlerine yer verildi.

Açıklamada ayrıyeten, Dodik’in soykırımı inkar etmesi ve bağımsızlık açıklamaları yapmasının, “RS yetkililerinin ayrılıkçı siyasetinin bir örneği” olduğuna dikkat çekilerek bu tıp aksiyonların RS’de yaşayan Boşnakların haklarından yoksun bırakılmasına sebep olduğu kaydedildi.

Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Hırvat üyesi Zeljko Komsic de Dodik’in açıklamalarını kabul edilemez olduğunu söz ederek “Bu aksiyonları yabancıların durdurmasını ummak tehlikeli.” diye konuştu.

RS Toplumsal Demokrat Partisinden Sırp siyasi Vojin Mijatovic ise “Maalesef her şeyin bedelini yıllardır bu çeşit siyasetleri destekleyen vatandaşlar ödeyecek. Milorad Dodik’in yıllardır yürüttüğü siyasetin yüksek bedelini büyük ölçüde Sırp halkı ödüyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Öte yandan, Bosna Hersek Yüksek Temsilcilik Ofisi’nin (OHR) Twitter hesabından yapılan paylaşımda, “Yüksek Temsilci Christian Schmidt, savaş hatalılarını yüceltmenin ve soykırımın inkarının uygar bir toplumda yerinin olmadığının altını çizdi. Sadece geçmiş olaylara karşı dürüst, gerçek ve sorumlu bir yaklaşım, herkes için karşılıklı anlayış ve ortak refahın olduğu bir geleceği garanti edebilir.” sözlerine yer verildi.

Paylaşımda ayrıyeten Bosna Hersek Ceza Kanunu uyarınca, Srebrenitsa soykırımının inkarının hata teşkil ettiği kaydedilerek “Tüm bu durumlar, ilgili makamlar tarafından gerektiği üzere soruşturulmalı ve sürece konulmalıdır.” denildi.

Bosna Hersek’teki taşınmaz mülk sorunu

Taşınmaz mülklerin Bosna Hersek’te 1992-1995’te yaşanan savaşı sonlandıran Dayton Barış Antlaşması’na nazaran entitelere ilişkin olduğunu savunan RS, kelam konusu kanunla mülklerin yönetiminin de kendilerinde bulunduğunu ileri sürüyor.

Taşınmaz mülk sorunu, Bosna Hersek’teki savaştan bu yana konuşulmaya devam eden bir bahis olurken ülkedeki taşınmazların devlete mi yoksa bunları kullanan entitelere mi ilişkin olduğu tartışılıyor.

RS Ulusal Meclisinde (NSRS), Aralık 2022’de oylanan ve anayasaya karşıt olan taşınmaz mülklere ait yasanın 28 Şubat’ta yürürlüğe girmesi beklenirken Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, tartışmalı maddeyi askıya aldığını açıklamamıştı.

Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi de 2 Mart’ta, RS’deki taşınmaz malların entite mülkiyetine alınmasını kapsayan tartışmalı maddeyi yürürlükten kaldırmıştı.

Daha evvel de Anayasa Mahkemesi, kamuya ilişkin mülklerin işletme yetkisinin entiteye, mülkiyet hakkının ise Bosna Hersek devletine ilişkin olduğuna hükmetmişti.

Srebrenitsa’da ne olmuştu?

Bosna Hersek’teki savaşta (1992-95), soykırımın yaşandığı Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin akabinde BM buyruğundaki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, bu askerlerce Sırplara teslim edildi.

Kadınlar ve çocukların, Boşnak askerlerinin denetimindeki bölgeye gitmesine müsaade veren Sırp güçleri, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.

Savaşın akabinde kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda kemiklerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin akabinde her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda düzenlenen merasimle toprağa veriliyor.