BBC, İngiltere’de kayıtlı Suriye merkezli medya şirketinin Rusya’nın yayımladığı yanlış bilgileri Arap dünyasında yaydığını ortaya çıkardı

BBC Global Dezenformasyon Takımı, İngiltere’de kayıtlı bir medya şirketinin, Rusya tarafından yayımlanan yanlış bilgileri Arap dünyasında milyonlarca şahsa yaydığını ortaya çıkardı.

Yala News isimli şirket tarafsız haber sunduğunu tez ediyor lakin BBC’nin araştırmacıları medya kuruluşunun Rusya’da devlet dayanaklı haber kanallarının içeriklerini tekrar yayına soktuğunu ve şirketin İngiltere değil Suriye’den faaliyet gösterdiğini tespit etti.

Yala News’un ilişkin olduğu Yala Group isimli şirket toplumsal medyada çok besbelli bir pozisyona sahip.

Yaklaşık 20 Facebook sayfası olan Yala Group’un güçlü bir marka kimliği var ve iki saatte bir bu sayfalara yeni görüntüler yükleniyor.

Haber kuruluşu, yaklaşık 3 milyon Arapça konuşan takipçisine hitap eden, ünlülerle röportajlar, güldürü skeçleri ve dünya siyasetinden mevzulara odaklanıyor.

Yala’nın web sitesinde tarafsız ve bağımsız olduğuna dair bilgiler yer alıyor.

Ancak biraz ayrıntılı incelendiğinde bu telaffuzlarla çelişen bir tema yakalamak mümkün.

Yala’nın platformlarında Rusya yanlısı haberlerin birçoğu Rus devlet medyasında yayımlananların neredeyse birebiri.

Yala News’un paylaşımları, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlamasından kısa bir müddet sonra daha çok ilgi görmeye başladı.

10 Mart 2022’de Rus devlet televizyonu, ABD’nin ölümcül virüs taşıyan kuşları biyolojik silah olarak Rusya’ya karşı kullandığını argüman etti.

Aynı günün ilerleyen saatlerinde bu haber Arapça’ya çeviri edilerek Rusya dayanaklı Sputnik Arapça ve Russia Today (RT) Arapça sitelerinde yayımlandı.

İki saat sonra ise haber görüntü olarak Yala News’un Facebook sayfasında paylaşıldı ve kullanılan içeriğin bir kısmı yazılı haberler ile birebir birebirdi.

Buna emsal çok sayıda başka örnek var.

Dezenformasyon uzmanlarıyla çalışan BBC, bir yıl boyunca Yala News’un en çok izlenen görüntülerini takip etti ve bunların büyük bir kısmının Kremlin’e ilişkin yahut Kremlin yanlışı haber sitelerindeki içeriklere dayandığını tespit etti.

Yala News, Ukrayna’nın Buça bölgesinde geçtiğimiz yıl yaşanan toplu sivil ölümlerinin düzmece olduğuna, Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy’nin Ukrayna halkına seslendiği bir görüntüde ‘sarhoş’ olduğuna ve Ukraynalı askerlerin cephe bölgelerinden kaçtığına dair içerikler paylaştı.

Bu içeriklerin tümü birinci olarak Rus devlet medya kanallarında yayımlanmış ve birkaç saat sonra Yala News platformlarında paylaşılmıştı.

‘Bilgi aklama’

İngiltere’de Bilgi Dayanıklılığı Merkezi için Rusya üzerine araştırmalar yapan Belén Carrasco Rodríguez, Yala News’un Orta Doğu’da bir “Kremlin hoparlörü” fonksiyonu gördüğünü söylüyor.

Rodríguez, Yala News ile Rus haber kurumlarının haberlerindeki benzerliklere bakıldığında Yala News’un “bilgi akladığını”, yani Kremlin’den gelmiş üzere görünmemesi için üçüncü bir platform aracılığıyla propaganda yaptığını düşünüyor.

Rodríguez, “Yala’nın Arap izleyiciler ile çok tanınan olması nedeniyle Kremlin’e bağlı kaynaklar, haber platformunu bildirilerini yaymak için kullanıyor olabilir” diyor.

Siber güvenlik firması Protection Group International’dan Ruarigh Thornton ise beşerler Rus devlet dayanaklı medya kanalları hakkında bilinçlendikçe bilgi aklamanın giderek yaygınlaştığını söylüyor.

Sahte yorumlar

Yala Group kendisini “sosyal medya platformlarında görsel prodüksiyon” üzerine çalışan bir şirket olarak tanımlıyor.

Ancak şirketin her platformu toplumsal medya hesapları kadar pürüzsüz değil.

Yala Group’un web sitesinde niteliksiz metinler ve stock görseller yer alıyor.

Facebook’taki beş yıldızlı yorumlarının birçok ise uydurma görünüyor.

İncelediğimiz iki yorumda Yala News “tarafsız, objektif ve profesyonel” ve “harika, dürüst, şeffaf ve azimli” olarak tanımlanıyor.

Stratejik Diyalog Enstitüsü’nden Moustafa Ayad, Yala News’un her gün birebir formatta çok sayıda görüntü yayınlamasının on binlerce dolara mal olabileceğine inanıyor.

Yala Group Londra’nın merkezindeki bir adrese kayıtlı.

Aynı adreste, 12 bini faal, toplamda 65 bin şirket daha kayıtlı görünüyor.

Ancak Yala Group’un kelam konusu adreste rastgele bir ofisi yahut çalışanı bulunmuyor.

Şirketin, Rusya’nın uzun müddettir müttefiki olduğu Suriye’den faaliyet gösterdiğini düşünüyoruz.

Rusya, 12 yıllık iç savaş boyunca Devle Lideri Beşar Esad yanlısı güçlere silah takviyesi vermişti.

Yerel bilgi ve coğrafik pozisyon belirleme tekniklerini kullanarak, Yala grubunu ve ofislerini Şam’ın yemyeşil bir banliyösünde gösteren Facebook fotoğraflarını elde ettik.

Eskiden şirkette çalışan bir kişi ise şirketin Suriye’de olduğu bilgisini doğruladı.

Yala’nın müşterilerinin ortasında Suriye rejimini destekleyen ünlüler ve gazeteciler bulunuyor.

Yukarıdaki fotoğrafta devlet televizyonu habercisi Shadi Halwi’yi görüyoruz. Halwi, Yala’nın müşterilerinden bir tanesi.

Halwi’nin yanında ise yaptırım uygulanan Suriyeli iş insanları, Katerji kardeşleri duruyor.

Yala’nın bir başka müşterisi de Rusya’nın devlet radyo ağının bir kesimi olan, Sputnik Arapça tarafından hazırlanan programları yayınlayan Sham FM isimli rejim yanlısı bir radyo istasyonu.

BBC’de çalışan Suriye medya uzmanları, hükümet yanlısı özel medya kanallarının “çoğunlukla siyasi ve askeri kuruluşlara yakınlığı olan iş beşerlerine ait” olduğunu belirtiyor.

Uzmanlara nazaran Yala, yaptırım uygulanan bir ülkeden faaliyet gösterdiğinin anlaşılmaması için İngiltere’de kayıtlı.

Böylece haber kuruluşu Meta üzere şirketlerle işbirliği yapabiliyor.

Peki Yala News’un ardında kim var?

Yala’nın CEO’su, Dubai’de yaşan Suriyeli iş insanı Ahmad Moemna.

BBC’ye konuşan Moemna, “Yala Group İngiltere merkezli bir şirket. Sanatkarlar dahil 500’den fazla müşterimiz var. Londra’da çalışanımız yok lakin yakın vakitte olabilir” sözlerini kullandı.

Moemna, Kremlin yanlısı görüntüler hakkındaki sorumuzu, “Yala News içeriği taraflı değil. Suriye, Rusya ve öbür her yerde tarafsızlığa hürmet duyuyoruz” diye yanıtladı.

Şirketin Rusya yahut Suriye hükümetlerinden fon alıp almadığını sorduğumuzda ise Moemna, “Yala’nın tek sponsoru benim ve beni hiç kimse etkileyemez” dedi.

Yala’nın İngiltere’deki kaydı hakkında bilgi almak için İngiltere’de özel şirket kaydı yaptırmak için başvurulan Companies House isimli kurum ile irtibata geçtik.

Ancak bir Companies House sözcüsü, “Bireysel şirketler hakkında yorum yapmadıklarını” ve “sağlanan bilgileri doğrulamak yahut doğrulamak için yasal yetkileri olmadığını” söyledi.

Facebook’un sahibi Meta şirketinin sözcüsü ise platformlarında yanlış bilgilerin yayılmasına karşı uğraş etmek için özel şirketlerle çalıştıklarını belirtti.

Yala News ile bağları olup olmadığını sormak için Rusya ve Suriye hükümetleriyle de temasa geçtik lakin sorularımıza karşılık alamadık