Bakan Alım, Amasra'da 42 Çalışanın Öldüğü Madende Kontrol Yapan İş Müfettişleri Hakkında Soruşturma Müsaadesi Vermedi

Bakan Alım, Amasra’da 42 Çalışanın Öldüğü Madende Kontrol Yapan İş Müfettişleri Hakkında Soruşturma Müsaadesi Vermedi

TAMER ARDA ERŞİN – GÜRKAN DEMİRTAŞ

Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alim’in, Amasra’da 42 emekçinin hayatını yitirdiği madendeki kontrollerini faciadan 3 gün evvel bitiren bakanlık müfettişleri hakkında soruşturma müsaadesi vermediği ortaya çıktı. Alım, soruşturma müsaadesini, “Denetimle illiyet bağı bulunmayan ve teftişten sonraki bir tarihte iş yerinde ortaya çıkan bir aksaklıktan kaynaklandığı anlaşılan 14 Ekim 2022 tarihli kaza ve ileri sürülen argümanlarla ilgili olarak kendilerine rastgele bir kusur ve sorumluluk yüklenmesi mümkün değil” gerekçesiyle vermedi.

Bartın’ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin maden ocağında 14 Ekim 2022 tarihindeki grizu patlaması sonucu 42 personelin hayatını yitirmesine ait belgede Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, faciadan evvel madende kontrol yapan iş başmüfettişleri İ.G. ve C.T. hakkında soruşturma müsaadesi vermedi. Amasra Cumhuriyet Başsavcılığı’nın ‘görevi berbata kullanma’ argümanıyla başlattığı soruşturmaya ait müsaade talebine ait Bakan Vedat Alim’in 8 Mart 2023 tarihinde verdiği kararda, müsaade verilmeme münasebetleri anlatıldı. Kararda, iki iş müfettişinin suçlamaya husus kontrolü katliamdan 3 gün evvel sonlandırdığı görüldü.

FACİADAN SONRA RAPOR HAZIRLANDI, KESİLEN PARA CEZASI ÖDENDİ

Bakan Alım, savcılığa sunduğu “izin yok” kararında, iki iş müfettiş hakkında bakanlık ismine yürütülen soruşturmanın sonucuna atıf yaptı. Bakanlık, faciadan 3 gün evvel sonlandırdıkları kontrolüne ait, iki iş müfettişi hakkında faciadan 16 gün sonra, yani 30 Ekim’de rapor hazırladı. İş müfettişlerinin tespit ettiği eksiklikler Bartın İŞKUR Vilayet Müdürlüğü’ne gönderildi ve Amasra Müessesi’ne kesilen idari para cezası facianın akabinde ödendi.

Raporda, facianın akabinde hazırlanan uzman raporuna da atıf yapıldı. Uzmanların bakanlık müfettişlerine yönelik “Ocağın metan gelirinden hiç bahsedilmediği, metan bedelinin yüzde 2’yi geçtiği vakit dilimlerinde ocağın boşaltılmamış olması ile ilgili hiçbir tenkit yapılmadığı” tespitine karşı bakanlığın hazırladığı raporda, müfettişler şöyle savunuldu:

“Merkezi gaz izleme sistemi kayıtları müfettişlerce yerinde incelendi. İhtar veren kimi gaz pahaları sorgulandı. Patron bu şekil ihtarların nedenini yeraltı ile anlık teyit etti ve edilemezse gerekli önlemlerin acilen alındığını beyan etti. Çalışan cephesi açısından tabiri kıymetli olan çalışan temsilcileri de ‘Bir tehlike anında çalışanların kesinlikle ayaktan dışarıya çıkarılıyor’ beyan etti. Teftiş sırasında müfettişlerce de fiilen gaz ölçümü yapıldı ve sonucu uygun oldu. Ocak gazları konusunda tehlike yaratacak birtakım ögeler da ortadan kaldırıldı.”

“TEFTİŞ TARİHİNDE TESPİTLER MEVZUATA UYGUNDU”

“Teftiş tarihinde yapılan tespitlerin mevzuata uygun olduğu, bundan ötürü müfettişlerden bu mevzularda rastgele bir teklif ve tenkit getirmeleri beklenemez” denilen raporda şunlar kaydedildi:

“Tutanağa 22 numara ile ekli hava ölçüm tahlil listesinde, ocağın 25 farklı bölgesinden ölçülen hava suratının mevzuatla belirlenen alt hudut 0,5 m/s’den yüksek, metan gazının ise mevzuatla belirlenen birinci hudut yüzden 1’den düşük olduğu, tutanağa 24 ek numara ile ekli havalandırma defter kayıtlarında görülen günlük gaz ölçümlerinde metan gazının yüzde 1’den düşük olduğu, maden ocaklarında dinamit atımının metan gazı pahalarını ani olarak yükselttiği, eksper raporundan da 14 Ekim 2022 günü saat 18: 15 sıralarında meydana gelen kazaya, 20 dakika evvel saat 17: 55’te dinamit atımı yapıldıktan 30 dakika sonra girmesi gereken ateşleyicinin (barutçu) saat 18: 09’da erkenden girerek ikinci bir dinamit atımı yapmasının sebep olduğu, kazadan 20 dakika öncesine kadar (16: 00-17: 55 arası) o bölgede metan bedelinin yasal birinci hudut yüzde 1’in altında olduğu anlaşıldı.”

TUTUKLANAN MÜDÜRE PRESTİJ ETMİŞLER

Bakanlık raporunda, uzmanların “işletmedeki yetersiz mühendis sayısına ait müfettişlerin bir tespitte bulunmadığı” argümanına ait olarak ise teftiş sırasında madende kâfi olarak 13 mühendisin bulunduğu istikametinde tespit yapıldığı tabir edildi. Rapordan, müfettişlerin, tutuklanan işletme müdürü Selçuk Ekmekçi’nin ve çalışan temsilcilerinin “İş güvenliği uzmanları her vardiyada yer altında vazife yapıyor. Ayrıyeten nezaretçi ve üretim nezaretçileri, iş güvenliği kurallarına uyulup uyulmadığını denetliyor. Görülen aksaklıklar yerinde gideriliyor. Uzun sürecek işler organize edilerek kısa vakitte uygun hale getirildi” kelamına prestij ettiği anlaşıldı.

“TEFTİŞTEN SONRA EKSİKLİK OLMUŞ İSE…”

Raporda, müfettişlerin madende mevzuata nazaran 7 iştirakçi yeterliyken uzman, mühendis ve teknik elemanlardan oluşan 21 iştirakçiyle iş sıhhati ve güvenliği konseyinin en son 30 Eylül 2022 tarihinde toplandığı tespiti aktarılarak, “Teftiş tarihinde iş güvenliği tertibi ve nezaret konusunda iş yerinde bir mevzuata karşıtlık tespit edilemediğinden, müfettişlerden nezaret konusunda bir teklif ve tenkit getirmelerinin beklenemez. Teftiş tarihinden sonra kazanın meydana geldiği tarihte iş yerinde bir nezaret eksikliği olmuş ise bundan müfettişler sorumlu tutulamaz” denildi.

Bakanlık raporunda, eksperlerin “metan drenajı ve gibisi mevzularda tespit yahut güzelleştirmeye yönelik bir talep, teklif ya da yaptırım uygulanmadığı” savına karşı, “Tutanak ekine alınan sondaj verisine nazaran, kazanın meydana geldiği düşünülen -320 kalın damar tavan yolunda 10 Ekim 2022 tarihinde yapılan 3 adet 25 metrelik denetim sondajında metan kıymetinin yüzde 0,3 ve yüzde 0,2 ölçüldüğünün anlaşıldığı, müfettişlerce yapılan teftişte bu mevzuda bir mevzuata terslik tespit edilemediğinden argümanın tersine talep, teklif ya da yaptırım uygulanması mümkün olmaz” denilerek müfettişler savunuldu.

MÜFETTİŞLER KÖMÜR TOZU KONUSUNDA MEVZUATA TERSLİK TESPİT ETMEMİŞ

Raporda, uzmanların “solunabilir ve patlayabilir toz ölçüm sonuçlarının elde edilişi ve sonuçların kıymetlendirilmesi ile ilgili bir teklif ya da ihtar bulunmadığı, kömür tozu konusunda tespit yahut güzelleştirmeye yönelik bir talep, teklif ya da yaptırım uygulanmadığı” argümanına yönelik, müfettişleri bu bahiste mevzuata terslik görmediği aktarıldı.

Bilirkişilerin işletmede 10 Ağustos 2022 tarihinde yapılan “metan gazı konsantrasyonu” bahisli tatbikata ait müfettişlerin eksiklik tespit etmediği tezine karşı bakanlık raporunda, müfettişlerin tatbikata ait mevzuata karşıtlık görmediği ve Ekmekçi ile çalışan temsilcilerinin şu sözlerine prestij ettiği aktarıldı:

“Kuyu başında tahlisiye istasyonu ve kâfi ekipman bulunuyor. Her vardiyada eğitimli tahlisiye takımı ve acil tip teknikerleri hazır bulunuyor. Mevzuata uygun olarak her altı ayda bir acil durum, kurtarma ve yangın tatbikatları yapılıyor. Kâfi yangın söndürme ekipmanı ve su ilişkisi bulunuyor. Maske kullanımı eğitimi de dahil çalışanlara işe girişte ve yıllık planlara nazaran gerekli eğitimleri veriliyor.”

“GRİZU PATLAMASI SEBEBİYLE ALAKALI DEĞİL”

Bakanlık raporunda, uzmanların “yapılan teftiş ve teftiş sonuçlarının grizu patlaması olayının sebebi yahut önlenmesi ile alakalı olmadığı” savına yönelik olarak müfettişler şöyle savunuldu:

“Bilirkişi raporu, esasen kazanın tipi olarak, 14 Ekim 2022 günü saat 17: 55 sıralarında birinci dinamit atımını yapıldıktan sonra ateşleyicinin kâfi mühlet beklemeden erkenden girerek ikinci dinamit atımını yapmasından kaynaklanan grizu patlamasını işaret ediyor. Havalandırma, gaz ölçümü ve metan geliri, metan drenaj, patlayıcı tozlar, nezaret üzere kontrole kusur yüklenen tezler da grizu patlamasıyla ilgili olarak ileri sürülüyor. Üstte açıklandığı üzere, müfettişlerce teftişin yapıldığı tarihte iş yerinde bu mevzularla ilgili bir mevzuata terslik bulunmadığı tutanakla ve ekine alınan dokümanlarla ortaya konuldu. Yapılan tespitlerin grizu patlamasının sebebi yahut önlenmesiyle alakalı olmadığı tezi gerçekçi değil.”

AKSAKLIKLAR KONTROL SONRASI ÇIKMIŞ

Bakanlık raporunda, Amasra madeninde kontrol yapan bakanlığın iki müfettişine ait “… yasal vazifelerinin gereğini tarz ve mevzuata uygun olarak yerine getirdiği, vazifenin gereklerine karşıt hareket etmelerinin, ihmal ve gecikmelerinin kelam konusu olmadığı, bu nedenle kontrolle illiyet bağı bulunmayan ve teftişten sonraki bir tarihte iş yerinde ortaya çıkan bir aksaklıktan kaynaklandığı anlaşılan 14 Ekim 2022 tarihli kaza ve ileri sürülen argümanlarla ilgili olarak kendilerine rastgele bir kusur ve sorumluluk yüklenmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle iş başmüfettişleri İ.G. ve C.T. hakkında 4483 sayılı Memurlar ve Başka Kamu Vazifelilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’un 3 ve 6. hususları yeterince ‘soruşturma müsaadesi verilmemesinin’ uygun olacağı sonuç ve kanaatine varıldı” denildi.

Bakan Alım de iki müfettiş hakkında hazırlanan ön inceleme raporunu destek göstererek soruşturma yapılmasına müsaade vermedi.