Atıf Yılmaz’ın Vefatının 17. Yılında Unutulmaz Yapıtları Anılıyor

Türk sinemasında beğenilen sinemaların direktörlüğünü üstlenen Atıf Yılmaz, vefatının 17. yılında yad ediliyor.

“Selvi Boylum Al Yazmalım”, “Battal Gazi Destanı”, “Kibar Feyzo”, “Berdel”, “Zulüm” ve “Zübük” sinemaları dahil unutulmaz yapıtlara imza atan Yılmaz, 9 Aralık 1925’te Mersin’de dünyaya geldi.

Tam ismi Atıf Yılmaz Batıbeki olan direktör, üretimci ve senarist, birinci ve orta tahsilini Mersin’de tamamladı.

Henüz ortaokuldayken kendisine “rejisör” lakabı takılan Yılmaz, yaptığı bir açıklamada, “Mersin Ortaokulunun ikinci sınıfındayım. Kim hangi nedenle uygun gördü hatırlamıyorum artık. Bana ‘rejisör’ lakabı takıldı. Herhalde sınıfta bir Yılmaz daha vardı. Ondan ayırmak için olmalı lakin hala kendime sorarım; neden rejisör?” kelamlarıyla aktarmıştı.

Atıf Yılmaz, üniversite eğitimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde tamamladı. Akabinde Hoş Sanatlar Akademisi’nde ressam Nuri İyem’den fotoğraf dersleri aldı.

Tavanarası Ressamlar Topluluğu’na 1947’de katılan usta direktör, “Beş Sanat” isimli mecmuada tiyatro ve sinema üzerine yazılar yazdı.

“Allah Kerim” sineması sinemadaki mesleğinin başlangıcı oldu

Yılmaz, 1950’de direktör Semih Evin’in “Allah Kerim” sinemasında asistanlık yaparak sinemaya adım attı.

Hüseyin Peyda’nın 1951’de çektiği “Mezarımı Taştan Oyun” sinemasının senaryosunu kaleme alan Yılmaz, birebir yıl birinci sineması “Kanlı Feryad” ile direktörlüğe başladı.

Yönetmen Yılmaz, Kerime Ender’in yapıtından 1953’te sinemaya uyarlanan “Hıçkırık” isimli sineması çekti. Sinemanın başarısı Yeşilçam’da “piyasa romanları” olarak tabir edilen yapıtların sinemaya uyarlanmasına sebep oldu.

Oğuz Özdeş’ten “Aşk Izdıraptır”, Esat Mahmut Karakurt’tan “Kadın Severse”, “Dağları Bekleyen Kız”, “İlk ve Son” ve Ethem İzzet Benice’den “Beş Hasta Var” isimli romanları sinemaya uyarlayan Yılmaz, 1959’da çektiği “Bu Vatanın Çocukları” sinemasıyla Gazeteciler Cemiyeti Türk Sinema Şenliği’nde “En Başarılı Rejisör” seçildi.

Orhan Günşıray’la 1960’ta Yerli Sinema şirketini kurarak yapımcılığa da başlayan başarılı direktör, 1960’ların ikinci yarısında, senaryosunu Ayşe Şasa’nın yazdığı sinemalarla Türk sinemasının klasikleri olarak kabul edilen pek çok sineması yönetti.

Sosyolojik ve toplumsal bahisli sinemalarda muvaffakiyet kazandı

Atıf Yılmaz, bilhassa köy ve pastoral hayatı anlatan, sosyolojik, toplumsal bahisli sinemalarda muvaffakiyet sağlarken, çektiği sinemaların senaryolarını da kendisi yazdı.

Katıldığı bir programda Türk sinemasının bir arayış içinde olduğunu vurgulayan Yılmaz, şunları söylemişti:

“Benim vaktimde sinemacı olmak çok kolaydı. Zira sinemaya büyük bir talep vardı. Yılda 150-200 sinema çekiliyordu. Sinemaya çok bir talep olduğu için bu talep, sinemaların usulünü da belirliyordu. Artık talep de izleyicimiz de her şey değişti. Bugün sinemacı olmak ve bu mesleği yürütmek çok daha sıkıntı. Bugün bir arayış var, bu arayışın sonu ne olacak bilemiyorum. Görsel sanatlar hiçbir vakit bitmeyeceği için tahminen gösterim alanları değişecek lakin her vakit yaşayacak diye düşünüyorum.”

Aynı röportajda, sinemanın bir ülkeyi tanıtabilecek en değerli sanat kolu olduğuna dikkati çeken Yılmaz, “Türkiye’nin dış dünyada tanıtılması için en elverişli sanat kolu sinemadır. Cumhuriyet kurulduğu vakit bir Batılılaşma hareketi başladı. Batı’nın burjuva sanatları baş tacı edilmek istendi. Operaya, baleye, tiyatroya, orkestralara devlet dayanak verdi. Lakin sinema halk sanatı olduğu için pek ciddiye alınmadı. Onun gücü de fark edilmedi.” değerlendirmesinde bulunmuştu.

“Zulüm” ile 1972’de Altın Portakal’da 3 ödül aldı

Atıf Yılmaz’ın 1972’de çektiği “Zulüm” sineması, 9. Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “En Âlâ Film”, “En Yeterli Yönetmen” ve “En Uygun İmaj Yönetmeni” mükafatlarına layık görüldü.

Yerli Sinema kapandıktan sonra 1980’de Ömer Kavur ve Yavuz Özkan ile birlikte ADAF’ı kuran Yılmaz, bu şirket dağıldıktan sonra, kendi ismine Yeşilçam Filmcilik yapımevini açtı.

Yılmaz, 1977’de Türk sineması klasiklerinden “Selvi Boylum El Yazmalım”ı yönetti, 1980’li yıllarda başrolünde bayan kahramanların öne çıktığı sinemalara imza attı. Direktör, yaptığı bu sinemalarla 1984, 1985 ve 1986’da Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “En Güzel Film” mükafatını kazandı.

Sinemanın efsanelerinden biri olarak gösterilen Yılmaz, bir devir Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Kısmı’nda de öğretim vazifelisi olarak oldu. Faal olduğu periyot boyunca 110’dan fazla sinema yöneten Yılmaz, son sineması “Eğreti Gelin”i 2004’te çekti.

Hacettepe Üniversitesi tarafından 1991’de “Sanatta Onursal Doktora” unvanı verilen Atıf Yılmaz, 1996’da 33. Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği’nde “Onur Ödülü”ne kıymet görüldü.

Mide kanseri nedeniyle 5 Mayıs 2006’da İstanbul’da vefat eden usta direktörün cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.