ATAK-2’yi birinci kere uçuran pilot, helikopteri ve o anları AA’ya anlattı

Ağır sınıf taarruz helikopteri ATAK-2’nin birinci uçuşunda pilot koltuğuna oturan Ali Ateş, helikopterin kabiliyetlerini ve yaşananları anlattı.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) bünyesinde “baş test pilotu” olarak vazife yapan Arif Ateş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yaklaşık 14 yıldır TUSAŞ’ta misyon yaptığını söyledi.

Test pilotu olarak hava araçlarının testlerini icra ettiklerini belirten Ateş, bu süreçte bir test pilotunun çok az göreceği birinci uçuş tecrübeleri yaşadığını söz etti. Ateş, şöyle konuştu:

“Bunun birincisini Gökbey helikopterimizle yaşadık 2018’de. T-625, daha sonra Cumhurbaşkanı’mız tarafından ismi verildi, Gökbey oldu. Yakın vakitte yerli motorumuzu Gökbey helikopterimize entegre ettik, onun da birinci uçuşunu yapmak kısmet oldu. Son olarak yeni, büyük taarruz helikopterimiz. Yeni gündeme geliyor, pek bilinen bir platform değildi. Bunun da birinci uçuşunu yapmak kısmet oldu. Şimdi ismi yok. Sanıyorum Sayın Cumhurbaşkanı’mız tarafından verilecektir. Biz helikopterlerimize numara veriyoruz başlangıçta. Bunun numarası T-925. “T” Turkish-TUSAŞ diyebilirsiniz. 9 kaç ton olduğunu, 2 motor sayısını, 5 de kaç palli olduğunu gösterir. Bu biçimde yola çıktık fakat Silahlı Kuvvetlerimizin muhtaçlıkları, istekleri doğrultusunda biraz daha büyüdü, 11,5 tona çıktı helikopterimiz ve dünyanın en büyük helikopteri oldu. Şu anda uzunluk açısından dünyanın en büyük taarruz helikopteri olduğunu söyleyebiliriz.”

Güvenlik güçlerinin gereksinimlerini karşılayan, yurt dışına da ihraç edilen ATAK helikopterinin 5 ton olduğuna işaret eden Ateş, “Bu onun ağabeyi, ‘ağır abi’ diyoruz, 11,5 ton. Mühimmat kapasitesi olarak da yeni helikopterimiz onun 3-4 katı. Epeyce büyük. Bu farklı bir helikopter oldu.” dedi.

İlk uçuş kararı bu türlü verildi

TUSAŞ’ta 3 kez birinci uçuş tecrübesi yaşadığını lisana getiren Arif Ateş, daha tasarım evresinde gövde dizaynı, aviyonikler, kokpit dizaynı, kaldırabileceği yük, hava aracının tüm sistemlerine yönelik tasarım mühendisleriyle ayrıntılı çalışmalar yürüttüklerini anlattı.

Bir helikopterin nasıl tasarlanması gerektiğini, operasyonel imkan kabiliyetlerini geçmiş deneyimlerden bildikleri için mühendislerle bir arada tasarım süreçlerini yönettiklerine lisana getiren Ateş, şu bilgileri verdi:

“Tasarımdan sonra helikopter üretiliyor ve yer testlerine başlanıyor. Modüllerin üretilme etabında yapısal testler farklı bir süreçte devam ediyor. Helikopter bir bütün olarak üretim sınırından çıktıktan sonra bize geliyor. Helikopteri alıyoruz, birinci uçuşa hazırlıyoruz. Yer testleri için büyük bir binamız var, çatısı açılabiliyor. Orada gece-gündüz test yapma imkanına sahibiz. Helikopteri o binanın içerisine alıyoruz, yere bağlıyoruz kalın zincirlerle. Üzerindeki bütün verileri mühendislerimiz anlık gözlemliyorlar. Orada birinci motor çalıştırmasını yapıyoruz. Helikopter birçok sistemin bir ortaya geldiği kompleks bir makina ve bu sistemlerin hepsi dönüyor. Bunların ahenk içerisinde çalışması lazım. Münasebetiyle bunun yerdeki testlerinin çok yeterli yapılması lazım. Ayrıyeten yere bağlı olarak azamî güçlerle uçuşta üzerine gelebilecek güçleri de tatbik ediyoruz ki rastgele bir sorun varsa yerde kendisini belirli etsin. Hasebiyle uçuştan evvel test planımız çerçevesinde yaklaşık 11,5 buçuk saatlik test yaptık. Sonra da ‘Evet bu helikopter birinci uçuşa hazırdır.’ dedik. Helikopterimizi uçuş sınırına çıkartıp motor çalıştırma yaptıktan sonra birinci uçuşa götürdük.”

İlk uçuşta neler yaşandı?

Arif Ateş, 28 Nisan’daki birinci uçuşta epeyce heyecanlı anlar yaşandığını söz ederek, şöyle konuştu:

“Hava şartları da çok müsait değildi. Rüzgar, yağmur vardı. Bir yandan hava şartlarını kollarken bir yandan yerde kalan son testlerimizi yaptık dışarıda. Öğlenden evvel başladığımız faaliyet birkaç yer, motor çalıştırması, susturma, yerdeki testlerin bitirilmesi biçiminde öğlenden sonraya kadar devam etti. Mühendisler tarafından geliştirilen helikopterin matematik modelinin yer aldığı simülatörde ağır uçuşlar icra ettik. Birinci uçuş profilini orada tekraren uçurduk. Birkaç tane yer çalıştırmasından sonra dedik ki ‘Evet biz bugün uçacağız.’ Tekrardan motor çalıştırdık. Başlangıçtaki niyetimiz kısa bir uçuş icra etmekti. Lakin helikopterin durumuna nazaran, hover (asılı durma) durumuna nazaran biraz daha artırabileceğimizi değerlendirdik. Tekerleri yerden keserek birinci havaya kalkış anı inanılmaz heyecan verici bizim için de. Çok ağır bir kalabalık bizi seyrediyordu. Genel Müdür’ümüz saatler öncesinden gelmiş uçuş çizgisinde bekliyordu. Birçok üst seviye yönetici, birçok TUSAŞ çalışanı, mühendisler, teknisyenler, herkes uçuş çizgisine dolmuşlardı ve bizim havaya kalkışımızı bekliyorlardı. Helikopterimizin yansıları verdiğimiz komutlara çok uyumluydu ve tekerleri yerden kestik. Yaklaşık 10-15 fitlerde stabil durduk. Helikopterlerin zati uçuşu dediğimiz bu. Hover, en güç uçuşu. Zira bütün kumandalar orada ahenk içerisinde. 15 fit hoverda epeyce stabil bir helikopterle karşılaştık. Son derece sarsıntısız, titreşimsiz. Bu kadar büyük yükünün tersine son derece hafif uçuşu, kumandaları ve biraz daha uçuşun profilini artırabileceğimizi değerlendirdik. Sağdan soldan dönüşler yaptık, sağa sola, ileri geri uçuşlar yaptık. Hasebiyle açıkçası havaya kalktıktan sonra inmek istemedik. Lakin birinci uçuşların da riski malum. ‘Daha fazla da uzatmayalım.’ dedik. Herkes de bizi bekliyor. Beşerler gözyaşlarına boğulmuş, alkışlamaktan elleri acımaya başlamış münasebetiyle indik ve uçuşumuzu bu halde bitirdik.”

“Zarf açarak” ilerleyecek

Ateş, birinci uçuşta yaklaşık yarım saat havada kaldıklarını ve 20 bin fit yüksekliğe, 10 knot sürate ulaştıklarını bildirdi.

Bir helikopterin birinci uçuşundaki dünyada da genel kabul gören profilin bu olduğuna işaret eden Ateş, her bir test faaliyetinin “zarf açma” olarak nitelendirildiğini ve başarılı faaliyet sonrasında helikopterin bu zarf içerisinde emniyette uçabileceğinin ortaya konulmuş olduğunu belirtti.

Ateş, bundan sonraki süreçte her uçuşta daha da zarfı açarak, genişleterek helikopterin uçuş kabiliyetlerinin artırılacağını söz etti. İrtifa ve sürat limitlerinin artırılarak ilerleneceğini lisana getiren Ateş, testler sonucunda tüm uçuşun icra edilebileceği zarfa ulaşılacağını kaydetti.

İlk uçuştan çıkan öneriler

Test pilotlarının platformları kullanırken “Senin bebeğin çirkin” diyebilmesi gerektiğini lisana getiren Ateş, şöyle konuştu:

“Çünkü mühendisler bunu nitekim kendi bebekleri üzere tasarlıyorlar. Her şeyini düşünüyorlar. Her ayrıntısı düşünüyorlar. Bizle de vakit zaman fikir alışverişleriyle tasarlanıyor. Lakin havaya kaldırdığınızda her şey değişiyor. Bizim misyonumuz de gerçek olmayan, yanlış uçuş karakteristiklerini tespit edip, mühendislerimize geri bildirimde bulunup, ‘bunları şu halde düzeltin’ demek. Birinci uçuşta gözlemlediğimiz örneğin kumandaların yükleri biraz ağır. ‘Bunu biraz daha yumuşatın, hassas kumanda vermemi engelliyor.’ dedim. Hasebiyle onların yüklerini azaltacaklar. Örneğin saykılık kumandasının ergonomisi birazcık geriye yapılmış. Onun biraz daha bileği rahatlatacak halde ileriye hakikat alınması lazım. Pedal kumandalarında da tekrar birazcık sertlikler olduğunu gözlemledik. Bu, zati başlangıçtan itibaren yapılacak, adım adım düzeltilerek gidilecek bir faaliyet.”

“Hayatımda uçtuğum en büyük helikopter”

Ateş, ATAK-2 helikopterini uçtuğu öbür platformlarla karşılaştırarak, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Hayatımda uçtuğum en büyük helikopter. Bunun kadar büyük helikopterle uçmadım. Taarruz helikopter pilotluk geçmişim daha fazla. ATAK’ta çok uzun uçuşlarım oldu. 1500-2000 saatler civarında. Bütün testlerini yaptık. Kobra helikopterlerinde Silahlı Kuvvetlerde ağır uçuşlarımız oldu. Bu helikopter artık tepe oldu benim için zira çok büyük. Sahiden inanılmaz büyük bir helikopter. Başlangıçta bu kalkar mı sanki diye düşünürken havaya kalkınca da inanılmaz stabil durduğunu gördük. Çok stabil, motor-rotor entegrasyonu çok uygun, ahengi çok hoş. Bu cüssesine karşın çok stabil, çok âlâ bir helikopter.”

Kara havacılığının yıllardır bu türlü bir helikopterin hasretini duyduğuna işaret eden Ateş, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ben de Silahlı Kuvvetlerde vazife yaparken bu türlü bir helikopteri daima istek ettim, istedim. Zira vazife yaptığınız helikopterlerde hudutlu bir mühimmatla kalkıyorsunuz. Vazifeye gidiyorsunuz daha fazla tesirli olabilmek için daha fazla, daha güçlü, daha çok mühimmat kapasitesine sahip helikoptere gereksinimim var diyorsunuz. İç güvenlik harekatlarından ötürü taarruz helikopterine olan hasret ATAK’la başladı, 11,5 tonluk ağır sınıf taarruz helikopteriyle son buldu açıkçası. Bu helikopterin sahiden dünyanın en düzgün helikopteri olduğunu tez ediyorum. 1500 kilogramlık mühimmat kapasitesine sahip. 30 mm topu, ‘flare’ı olacak. Kanatlarında 3 tane istasyon var. Buralara roket, hava-hava, havadan yere güdümlü füzeler, hatta bombalar takılabilecek. Helikopterin servis tavanı 20 bin fit olacak. Kokpit camları yanlar dahil zırhlı olacak. Hafif silah isabetine karşı koruyacak. Üzerindeki silahlar genelde uzun menzilli olacak. Pilotların amaç bölgesine girmeden uzaktan maksadı tesir altına alabileceği 20 kilometrelere varan tanksavar füzelerimiz olacak. Roketsan tarafından üretilip entegre edilecek. Bundan sonraki süreçte uçuşlarını yapıp uçuş zarfını genişlettikten sonra artık silah, füze entegrasyonuna başlayacağız. Silahların testlerini yapacağız. Münasebetiyle Türkiye, TUSAŞ olarak ne kadar gurur duysak az. Bu helikopterimiz milletimize inanılmaz bir güç katacak.”

“Çirkin Kral yakıştırması da güzelmiş”

Ateş, ATAK-2 helikopterine yapılan “Çirkin Kral” yakıştırmasının hatırlatılması üzerine, başlangıçta bu yana “ağır abi” benzetmeleri olduğunu ve bu söz ile helikopterin yer aldığı bir peç tasarladıklarını söyledi. Ateş, “Çirkin Kral da hoşmuş. Biz, doğal, bu cins isimlerin dışındayız. Helikopterimize yakıştırmalar yapılabilir bu çok doğal, hoş de olmuş lakin olağan en son ismini Sayın Cumhurbaşkanı’mız verecektir. Gökbey örneğin çok hoş bir isim oldu. Milletimizden gelecek her türlü isme açığız. Berbat Kral da diyebilirler, o da çok hoş. İsimler gelebilir.” dedi.

TUSAŞ’ın son periyotta helikopter, uçak, insansız hava araçlarında gurur verici işlere imza attığını vurgulayan Ateş, şunları kaydetti:

“Bu stil birinciler, dünyada öteki şirketler, on yıllarda bir görülebilecek ilklerdir. İnanılmaz şanslıyız. Şirketimize minnettarız, milletimize, ülkemize minnettarız. Biz çalışmaya devam edeceğiz. Silahlı Kuvvetlerimizin muhtaçlığı olan eserleri üretmeye devam edeceğiz. Değerli olan kendi eserlerimize sahip çıkmak. Biz yıllardır oburlarının helikopterleriyle uçtuk. Sevdik helikopterleri lakin vakti geldiğinde de size pürüz olabiliyorlar, durdurabiliyorlar yahut kesim ikmalini yapamadığınız vakit uçamıyorsunuz. Hasebiyle bizim olmalı, öncelikle kendi eserimize sahip çıkmalıyız. Bundan sonra da daha hoş eserler, üreteceğiz, yakında öbür platformlar da gelecek.”