ASO Lideri Ardıç: “Marmara Bölgesi’nde sınai ve ticari tesisler zelzele riski düşük vilayetlere ivedilikle taşınmalı”

Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Seyit Ardıç, beklenen Marmara zelzelesi için alınması gereken tedbirlere ait, “Sınai ve ticari tesislerin, ülkemizde sarsıntı riski düşük olan bölgelere ve vilayetlere yönlendirilmesi de gündeme hızla alınmalıdır” dedi.

ASO Meslek Komiteleri Ortak Toplantısı, Ankara Uzay ve Havacılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nde gerçekleştirildi. Açılış konuşmasını ASO Lideri Ardıç’ın yaptığı toplantıda, Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Özmen “Afet Yönetimi” başlıklı, TOBB Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Nuray Karancı “Deprem Psikolojisi” başlıklı, TOFAŞ Türk Araba Fabrikası İş ve Yangın Güvenliği Yöneticisi Ayhan Aydın “Afetlerde Arama Kurtarma” başlıklı ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasret Özdemir Yıldırım “Afetlerin Ekonomik Etkileri” başlıklı birer sunum yaptı.

“Kahramanmaraş zelzelelerinin toplam ekonomik maliyeti 100 milyar doları geçmektedir”

ASO Lideri Seyit Ardıç, 45 binden fazla vatandaşın hayatını kaybettiği sarsıntıda 11 vilayette 232 bini acil yıkılacak, ağır hasarlı yahut yıkılmış olan 650 bini aşan yapı olduğunun tespit edildiğini ve kıymetli seviyede altyapı hasarının oluştuğunu hatırlattı. Ardıç, “Bina ve altyapı hasarlarının ekonomik maliyeti 34 milyar dolar civarındadır. Bu meblağa tekrar inşa maliyetleri ve üretim, işgücü, ihracat kayıpları eklenince Kahramanmaraş sarsıntılarının toplam ekonomik maliyeti 100 milyar doları geçmektedir. Bu da yurtiçi gelirin yaklaşık yüzde 10’una tekabül etmektedir” diye konuştu.

“Yer değiştirmek zorunda kalan insanlarımızın konut talebi ve altyapı muhtaçlığının artmasını gözden kaçırmamalıyız”

Deprem bölgesinden 2 milyon insanın nakil olduğunu lisana getiren Ardıç, kelam konusu göçün en ağır olarak yöneldiği ilin Ankara olduğunu tabir ederek, “Burada gözden kaçırmamamız gereken değerli bir konu var. Bu konu yer değiştirmek zorunda kalan insanlarımızın konut talebi ve altyapı muhtaçlığının artmasıdır. Tıpkı vakitte gittikleri vilayetlerdeki okul talebi ve istihdam muhtaçlığı da artıyor. Münasebetiyle sarsıntı bölgesinde yine yapılanmanın yanında, göç alan kentlerin değişen nüfus büyüklükleri ölçüsünde desteklenmesi büyük ehemmiyet arz ediyor” dedi.

“Gerçek manada beka problemimiz depremdir”

Yaşanan sarsıntı felaketinin akabinde bilim adamlarının ön görüleri ile Marmara Bölgesi’nde gerçekleşmesi beklenen zelzelenin toplumda büyük kaygıya neden olduğuna vurgu yapan Ardıç, “Nitekim Marmara Bölgesi, hem nüfusun hem de ekonomik aktivitenin en ağır olduğu bölgemizdir ve hazırlıksız yakalanmamız halinde şiddetli bir sarsıntının yol açacağı yıkım, düşünmek dahi istemediğimiz boyutlarda olacaktır. Gerçek manada beka sıkıntımız depremdir” sözlerini kullandı.

Muhtemel Marmara zelzelesinin İstanbul’a yönelik kayıp ve hasar iddialarının Türkiye’yi bekleyen büyük tehlikeye dair kıymetli ipuçları sunduğunu lisana getiren Ardıç, “7,5 büyüklüğündeki bir senaryo sarsıntısında İstanbul’da çok ağır, ağır ve orta hasar alacak bina sayısı, çeşitli gruplandırılmış senaryo ortalamaları bakımından 194 bin 392 ile 771 bin 860 bina ortasında yer almaktadır. Yeniden çok kıymetli olan bir başka bilgi, İstanbul’daki sanayi ve üretim tesislerinin, eğitim ve kültür kurumlarının ve spor ve sıhhat tesislerinin yaklaşık yüzde 90’ının hasar oluşturabilen düzeyde yer hareketine maruz kalacağıdır” diye konuştu.

Ardıç, ticari alanların, sanayi ve üretim tesisleri ile konaklama tesislerinin yüzde 60’tan fazlasının şiddetli hasarın beklendiği bölgelerde bulunduğunu belirtti. Ardıç, kentsel fonksiyonların zelzele sonrasında mümkün olan en kısa müddette eski haline dönmesinin toplumsal ve ekonomik olarak büyük ehemmiyet taşıdığını söz ederek, beklenen hasarın ekonomik ve toplumsal olarak çok vahim bir tabloya işaret ettiğine dikkati çekti. Marmara Denizi’ne İstanbul’un yanı sıra Bursa, Kocaeli, Balıkesir, Tekirdağ, Çanakkale ve Yalova’nın kıyısı olduğunu hatırlatan Ardıç, beklenen Marmara sarsıntısının İstanbul ile toplam 7 vilayette yaklaşık 7,5 milyon hanedeki 24 milyon insanı etkileyeceğini aktardı.

“Marmara zelzelesinde hasar görebilecek tesislerin sarsıntı riski düşük vilayetlere yönlendirilmesi hızla gündeme alınmalıdır”

Sanayi dalına yönelik gerekli tedbirlerin hemen alınmasının büyük ehemmiyet taşıdığına vurgu yapan Ardıç, Marmara zelzelesi için alınması gereken tedbirlere ait şunları söyledi:

“İstanbul’da yüzde 90’ından fazlası hasar görebilecek alanlarda bulunan sanayi ve ticaret işletmelerinin, zelzeleye destekli hale getirilmesi ve riski daha düşük olan bölgelere ve rezerv alanlarına taşınması gerekmektedir. Öte yandan yer değiştirmesi gereken sınai ve ticari tesislerin ülkemizde zelzele riski düşük olan bölgelere ve vilayetlere yönlendirilmesi de gündeme hızla alınmalıdır.”

“Sınai ve ticari tesislerinin zelzele riski düşük vilayetlere kaydırılması çok yararlı olacaktır”

Ardıç, kelam konusu uygulamanın hayata geçirilmesi durumunda hem sarsıntı hasarını önlemede hem de bölgesel eşitsizliklerin azaltılması bakımından kalkınma maksatlarına büyük katkı sunacağını belirterek, “Dolayısıyla stratejik bir dizaynla mevcut sınai ve ticari tesislerin bir kısmının bölgedeki rezerv taşıma alanlarına, bir kısmının ise ülkemizdeki sarsıntı riski düşük olan vilayetlere kaydırılması çok yerinde ve yararlı bir uygulama olacaktır” diye konuştu.

Ardıç, yeni yatırımların zelzele riski düşük vilayetlere yönlendirilmesinin tamamlayıcı uygulama olacağını, tıpkı vakitte da bölgeler ortasındaki kalkınma dengesizliklerinin azaltılmasına hizmet edeceğini işaret etti.

“TCMB ve Türkiye Varlık Fonu ve bünyesindeki şirketler tekrar başkentimize nakledilmelidir”

Marmara sarsıntısında akademisyenler tarafından göz önünde bulundurulduğunda Türkiye’nin finansal sisteminin işlemez hale geleceğini söyleyen Ardıç, “Bu prestijle İstanbul Finans Merkezi bünyesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye Varlık Fonu ve bünyesindeki şirketler ile kamu bankası genel müdürlükleri tekrar başkentimize nakledilmelidir” dedi.

Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Özmen ise yaptığı konuşmada, “Ankara sarsıntı açısından tehlikesiz diye düşünülüyor olsa da son yıllarda yapılan çalışmalar bunun bu türlü olmadığını bize gösterdi. Çok sık aralıklarla yahut çok büyük zelzele üretme potansiyeline sahip olmasa da Ankara’mızda canlı faylar var. 1945’ten günümüze kadar 6 kere resmi sarsıntı bölgeleri haritası yayınlandı. Bunların birinci dördünde Ankara neredeyse zelzele tehlikesiz diye gösterildiği için bütün yapılaşmalarımız ona nazaran yapılmış. Kamuoyunda da Ankara risksiz diye bir algı oluşmuş. Ta ki 2019 yılına gelinceye kadar. 1996 haritasında da 4. derece zelzele bölgesinde gösterilmişti Ankara” dedi.

TOBB Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Nuray Karancı, sarsıntıda ruhsal seviyede asıl kıymetli olan hususun itimat hissini kaybetmek olduğunu belirterek, “Yani yaşadığı yere, planlarına itimadını kaybediyor, denetimini kaybediyor. Hepimiz küçücük şeyleri denetim etmeyi severiz. Edebildiğimizi düşünürüz. Lakin denetim duygusu gidiyor. Daha da kıymetlisi umutlarını kaybediyorlar. Zira herkesin ileriye dönük beklentileri var. Bu umutlar da ortadan kalkabiliyor” diye konuştu.

TOFAŞ Türk Araba Fabrikası İş ve Yangın Güvenliği Yöneticisi Ayhan Aydın, sarsıntıda arama uygulamasının sırasıyla fizikî arama, köpeklerle arama, dinleme aygıtları ile arama, imajlı arama aygıtları ile arama olduğunu söyledi. Aydın, arama kurtarma takımlarının olay yerinde makul bir sistemle arama yapmak zorunda olduğunu belirterek, arama kurtarma evrelerinin ayrıntılarına ait şu tabirleri kullandı:

“Ekip üyeleri arama yaptıkları bölgeleri işaretlemeli ve bölgenin pak olduğunu belirlemelidir. Grup elemanları arama esnasında gözlemleyerek, seslenerek, dinleyerek afetzedelerden haber almaya çalışır. Fizikî arama ile kurtarılan afetzedelerden sonra yerlerin tespit edilmesinde eğitilmiş köpekler kullanılır. Köpekler inançlı olmayan yahut kurtarma gruplarının giremeyeceği yerlere girebilirler. Köpek tarafından bir ihtar alınmış ise dinleme aygıtlarıyla daha net bilgiye ulaşılmaya çalışılır. Günümüzde üretilen sismik/akustik dinleme aygıtları çok ileri teknolojik özelliklere sahiptirler. Bu aygıtlar ile göçük altındaki boşluklarda, şaftlarda ve aralıklarda kalmış yaşayan şahısların ürettiği sinyalleri manzaralı ve sesli algılamak mümkündür. Dört yahut daha fazla sensör ile geniş alanlarda ses altı/sismik frekanslardan duyulabilen seslere kadar bütün frekans yelpazesi algılanabilmektedir. Arama faaliyetleri sonucunda enkaz altındaki afetzedenin tam yerinin tespit edilebilmesi için ve enkaz altındaki durumunun anlaşılabilmesi için manzaralı arama aygıtları kullanılır. Bu aygıtları kullanarak grup etap kademe afetzedeye yaklaşır ve uygun bir formda onu çıkarabilmek için uygulamaya geçer.”

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasret Özdemir Yıldırım, sarsıntılara evvelden önlem almanın ekonomik açıdan sonradan felaketi kaldırmaktan çok daha ucuz ve olay olduğunu belirterek, “Afet risk faktörlerini gözeterek yapılan ve kalkınmayı güçlendiren yatırımlar, afet sonrası müdahale ve güzelleştirmede yapılan harcamalardan daha az maliyetlidir. Afet risk idaresi siyaset ve planları, ülke siyasetleri ve idare yapılarına dahil edilmelidir. Sektörel strateji ve planlamalarda Afet Risk İdaresi’ne yer verilmeli; toplum karar verme süreçlerine uygun düzeneklerle dahil edilmelidir. Kamu kurumları tek başına afet riskiyle baş edemeyeceği için kamu, özel, sivil tüm paydaşlar süreçlerde kendi rollerini ve sorumluluklarını bilmelidir. Afet risk idaresinin mahallî seviyede hayata geçirilmesinde yerelliğe dayalı tahlil, halkın süreçlere iştiraki ve öncülüğü, lokal kapasite ve kaynakların geliştirilmesi, sivil ve özel bölümle işbirliği

gereklidir. Afet risk ve kayıplarını önlemede finansal araçların geliştirilmesi, çeşitlendirilmesi gereklidir” dedi. – ANKARA