Antakya’daki gizli Roma kenti için arkeolojik hafriyat daveti
Ankara Üniversitesi (AÜ) Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, zelzelelerle ağır hasar alan Hatay’ın yine imarı planlarında yıkılan Habib-i Neccar Mescidi’nin bulunduğu bölgede 16 yıl evvel tespit ettikleri Roma devrine ilişkin kente ait arkeolojik hafriyat yapılmasını ve buranın yeni yerleşime kapatılmasını önerdi.
Kadıoğlu, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen zelzelelerin yaşandığı vilayetlerdeki bilimsel müşahedelerini ve Hatay Antakya’da 16 yıl evvel Habib-i Neccar Mescidi’nin bulunduğu bölgede yerin 10 metre altında 6 dönümlük alanı kapsayan yer altı görüntülemesi sonucu elde ettiği bilgileri, AA muhabirine açıkladı.
Deprem bölgesinde yıkılan binalardan aldıkları beton örneklerinin kalitesini mikroskop altında beton petrografisi ile tespit ettiklerini belirten Kadıoğlu, elde ettikleri bilgilerle yıkılmadan yan yatan binaların beton kalitesinin düzgün olduğunu, yer sıvılaşmasından ötürü yan yattığını belirlediklerini söyledi.
Bununla birlikte bilhassa büsbütün yıkılan binaların betonlarının demirlerinde besbelli korozyonlar gördüklerini lisana getiren Kadıoğlu, ayrıyeten yıkılan binalarda betonda kullanılan agregalarda (betonda kullanılan kum, çakıl, kırma taş üzere taneli, inorganik malzemeler) dere gerecinin hükümran olduğunu gördüklerini aktardı.
Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, yıkımların, betonun yaşlanmasına bağlı olarak geliştiğini yani yaşlı binaların yıkıldığını tespit ettiklerini belirterek, “Bu sebeple yaşlı diyebileceğimiz 30-40 yıllık binaların beton kaliteleri beton petrografisi ile test edilmeli ve sonuçlara bağlı olarak inançlı yaşamak için kentsel dönüşümden yararlanılmalıdır.” dedi.
Sokakların ve meskenlerin altını özel aygıtlarla görüntülediler
Depremde büyük yıkımların yaşandığı Hatay’da da incelemeler yaptıklarını bildiren Kadıoğlu, bu kentin tarihte de iki defa büyük sarsıntılarla sarsıldığını aktardı.
MS 115’te tümüyle yıkılan Antakya’da 260 bin kişinin, MS 525’teki 7,5 büyüklüğündeki sarsıntıda ise 250 bin kişinin ömrünü yitirdiğini anlatan Prof. Dr. Kadıoğlu, lakin büyük yıkımlı bu sarsıntılardan sonra tıpkı bölgede yine yerleşim alanlarının kurulduğunu tabir etti.
Bir küme bilim insanı ile 2007’de yürütülen araştırma projesinde, Antakya’da Habib-i Neccar Mescidi’nin bulunduğu bölgede ve yakın etrafında özel aygıtlarla yer altı görüntülemeleri yaptıklarını bildiren Kadıoğlu, tabanın yaklaşık 5 metre altında türbe bulunduğunu hatırlattı.
Kadıoğlu, bölgede 16 yıl evvel yaptıkları çalışmaya ait şu bilgileri paylaştı:
“Habib-i Neccar Mescidi’nin ön tarafını ve Asi Irmağı’nın sağ ve sol tarafını da kapsayan 6 dönümlük alanın 10 metre derinine inerek yer altı görüntülemesi yaptık. Çalışmamızda, bölgedeki meskenlerin ve sokakların altını da taradık. Görüntülemelerimizle mevcut yerin yaklaşık 5 metre altında da eski Roma kenti diyebileceğimiz bir yerleşim bölgesi tespit ettik. Bu yer altı kentinin yollarında küçük mozaik taş döşemeleri ile sütunları içeren manzaralar elde ettik.”
Kadıoğlu, bu yer altı kentinin hangi periyoda ilişkin olduğuna dair ayrıntılı bilgilerin o bölgedeki niteliksiz yerleşimler nedeniyle kazılamadığından tespit edilemediğini söyledi.
MS 525 yılındaki zelzele yıkıntıları kaldırılmadan yer altı kentinin üstüne tekrar bir kent inşa edildiğini düşündüklerini aktaran Kadıoğlu, şöyle devam etti:
“O tarihlerde de Roma çok varlıklı. O devirde sütunlar, heykeller, mozaik yollar ve yapıları mevcuttu. Münasebetiyle Antakya’da Habib-i Neccar Mescidi’nin bulunduğu bölgede yerden 5 metre derine inilerek arkeolojik hafriyat yapılmasını öneriyoruz. Bu hafriyatlar sonucu, eski Roma kenti ortaya çıkacaktır ve Antakya’nın tarihi kıymetine yeni bir paha kazandıracaktır. Bu kent, Antakya’yı eskisinden daha bedelli bir pozisyona getirebilir. Natürel bunlar restore edilecek. Mevcut kenti de ortaya koyduğunuz vakit yapılaşmanın olmaması lazım. Antakya’nın yeni imar planlarında bu bedelin dikkate alınmasını ve bu alanın yeni yerleşime kapatılması tavsiyesinde bulunuyoruz. Yani bu bölgenin ömür alanı olmaktan çıkarılarak büsbütün arkeolojik kazıların yapıldığı bir alan olmasını öneriyoruz. Yerden 5 metre aşağıya kazılarak antik Roma kentinin gün yüzüne çıkartılması ile Antakya büyük bir cazibe merkezi olabilir. Bununla birlikte arkeoloji bilimine yeni bilgiler sunacaktır.”
“Bilgiler, ayrıntılı incelendiğinde bu projeye sahip çıkılacaktır”
Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, 2007’de Antakya’nın yer altına ait yaptıkları bu tespitleri kimi yetkililere iletme fırsatı bulduğunu belirterek, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Şu anda onarım için Habib-i Neccar Mescidi ile kilisenin özgün taşlarını bulmak maksadıyla örnek taşlar alınarak aslına uygun taşların kullanılması mümkündür. Bizim şu anda bu çalışmalar için de özel hazırlıklarımız var. Bu bölgeye inşaat yapılmaması ve enkazın kaldırılmasının akabinde bölgede arkeolojik kazıların başlatılmasını bilim insanları olarak kelamlı olarak öneriyoruz, yazılı bir teklifimiz şimdi olmadı. Kimi yetkililer de teklifimize sıcak baktı, bu kazıların başlama ihtimali yüksek diye düşünüyorum. Eminim bu bilgiler, ayrıntılı incelendiğinde bu projeye sahip çıkılacaktır. Esasen o bölge sit alanı.”