Antakya’da birinci zelzelelerde geriye kayan apartman Hatay merkezli sarsıntıda yıkılmış

Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde geriye kayan, 20 Şubat’taki Hatay merkezli sarsıntılardan sonra yıkılan Antakya ilçesindeki Işık Apartmanı’nda can kaybı yaşanmadı.

Cebrail Mahallesi’nde 5 yıl evvel inşa edilen ve 22 ailenin yaşadığı 6 katlı bina, Pazarcık ve Elbistan merkezli 6 Şubat’taki 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki sarsıntılarda geriye kaydı.

Apartman sakinlerinin kendi imkanlarıyla dışarıya çıkmasıyla can kaybı yaşanmayan bina, Hatay merkezli 6,4 ve 5,8 büyüklüğündeki sarsıntıların akabinde geriye gerçek yıkıldı.

İskenderun Teknik Üniversitesi (İSTE) İskenderun Meslek Yüksekokulu İnşaat Teknolojisi Kısmı Öğretim Vazifelisi Sıtkı Alper Özdemir, enkaz kaldırma çalışmalarının sürdüğü bölgedeki binayı inceledi.

Özdemir, AA muhabirine, tesir alanı prestijiyle 6 Şubat’ta dünyanın en büyük sarsıntılarından birinin yaşandığını, Hatay’da çok sayıda binanın yıkıldığını söyledi.

Yapılardaki hasar tipinin tespiti için farklı sistemlerin ele alınabildiğine işaret eden Özdemir, şöyle konuştu:

“Zemin katlarda bilhassa dükkan ve market olarak kullanılan yerlerin ‘yumuşak kat’ uygulamasıyla birlikte o katta hasar oluştuğunu ve binanın yıkımına neden olduğunu tespit edebiliyoruz. Bir öteki nokta ise Hatay’ın körfez bölgesinde İskenderun ve Arsuz ilçeleri, ova bölgesinde ise Antakya’nın taban taşıma gücü kıymetleri bakımından hem zayıf hem de sıvılaşma riskinin yüksek olması, binanın yükünü aktardığı bölgede tabanın bunu hakikat bir formda taşıyamaması, eşit seviyede karşılık verememesi, kiminin hasar görmesine kiminin ise hasar görmeden yatmasına sebep oluyor.”

Özdemir, Işık Apartmanı’ndaki “geriye yatma” durumunun birinci müşahedeler sonucunda hem birtakım imal kusurları hem de yer sıvılaşması nedeniyle gerçekleştiğini belirtti.

“Yapılardan beklediğimiz ayakta kalması”

Betonarme yapılarda kolon, kiriş üzere taşıyıcı sistem elemanlarının donatılarını saran, inşaat çeliğinin bükülmesiyle elde edilen sargı donatısı etriyelerin durumuna ait de bilgi veren Özdemir, “Antakya’da bilhassa ovada inşa edilen yerlerde taban sıvılaşmasının çok yüksek olması ve 7 katın üzerindeki yapıların bu halde karşılık vermesi gözlemlediğimiz bir durum.” tabirini kullandı.

Zemin kattaki kolonların kiriş bölgelerinde, kemerle temaslarında ve etriyelerde eksikliklerin gözlendiği durumların olduğunu anlatan Özdemir, şunları kaydetti:

“Demir filizleri uzunluğunun uygun olup olmadığı projeyle kıyaslama sonrası daha net tespitler ortaya koyar ancak gözlemsel olarak bu noktalarda sorun olduğunu, ‘etriye sıkılaştırması’ dediğimiz uygulamada eksiklik olduğunu, yeniden alanda çok karşılaştığımız etriye kanca büküm açılarının zelzele yönetmeliğine nazaran 135 derece olduğunu biliyoruz. Lakin alandaki uygulamalarda maalesef 90 derecede bırakıldığını, bilhassa ‘maksimum moment’ dediğimiz yer ve birinci katların uzunluk demirlerinde dışarı yanlışsız bir açılma var. Bunu engelleyecek ögeler yataydaki etriyelerimiz.

Etriyelerdeki ıstıraplar uzunluk demirlerine, buradan da burulma çatlaklarına neden olabiliyor. Münasebetiyle yapımızda da taban ve birinci katlarda bu stil hasarlara ve binanın çökmesine neden olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Yapılardan zelzele anında beklediğimiz son davranış stili, sarsıntı mühleti bitene kadar ayakta kalması ve içindeki insanların binayı tahliye edene kadar bu ayakta kalma sürecini devam ettirmesidir. Anladığımız kadarıyla bu bina da birinci sarsıntılarda ayakta kalma vazifesini yapmış.”