Almanya nükleer güçten vazgeçerken, Avrupa ülkeleri bu alandaki faaliyetlerini artırıyor

Almanya, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sebep olduğu güç krizi nedeniyle daha evvel ertelediği son üç nükleer santrali kapatma kararını yarın uygulamaya koyacak. Böylelikle Avrupa’nın en büyük iktisadında nükleer güç üretimi sona erecek.

Bavyera’daki Isar 2, Baden-Württemberg’deki Neckarwestheim 2 ve ülkenin kuzey batısında yer alan Emsland nükleer santrali, geçen yıl ülkenin güç gereksiniminin yüzde 6’sını karşıladı.

Nükleer aykırıları, ülkede üç reaktörün kapatılmasını bir zafer olarak görürken, iş dünyası, Avrupa’nın güç kaynaklarının istikrarlı olmadığı ve dünyanın fosil yakıtlardan kurtulmaya çalıştığı bir devirde reaktörlerin kapatılmasını “çılgınlık” olarak nitelendiriyor.

Ülkede nükleerden kaynaklanan açığın yenilenebilir güçle kapatılması bekleniyor.

Alman iş dünyasından nükleer sonrası “enerjide darboğaz” uyarısı

Alman iş dünyası nükleer santralin kapanması nedeniyle güç arzında yaşanacak darboğazlar konusunda hükümeti uyardı.

Almanya Sanayi ve Ticaret Odaları Birliği Lideri Peter Adrian, Alman hükümetinin nükleerden basamaklı olarak vazgeçme planını eleştirdi.

Enerji arz güvenliği ve yüksek fiyatlar konusunda sorun yaşanabileceğini söz eden Adrian, “Doğal gaz fiyatlarındaki düşüşe karşın Almanya’daki birden fazla şirket için güç maliyetleri yüksek olmaya devam ediyor. Tıpkı vakitte arz güvenliği kaynaklı riskler hala devam ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Söz konusu risklerin yalnızca gelecek kış ayları için değil, uzun vadede de sürdüğünü belirten Adrian, şöyle devam etti:

“Enerji arzını genişletmek için elimizden gelen her şeyi yapmaya devam etmeliyiz. Almanya mevcut tüm güç kaynaklarına bağımlıdır. Arz darboğazlarını ve önümüzdeki aylarda güç fiyatlarında bir diğer büyük artışı önlemenin yahut en azından azaltmanın tek yolu bu.”

Alman hükümeti güç arz güvenliğinin garanti altında olduğunu belirtti

Yeşiller Partisi’nden Almanya Ekonomi ve İklimi Müdafaa Bakanı Robert Habeck, son üç nükleer santralin cumartesi günü devre dışı kalacak olmasına karşın Almanya’nın güç arz güvenliğinin garanti altında olduğunu tabir etti.

Nükleerden çıkış sürecinin yönetilebileceğini savunan Habeck, ülkenin doğal gaz depolarının yarısından fazlasının dolu olması ve kış döneminin neredeyse sona ermesinin kıymetli bir avantaj olduğunu belirtti.

Habeck, “Almanya’da güç arz güvenliği bu güçlü kış boyunca sağlandı ve sağlanmaya devam edecek. Güç sistemimiz farklı bir biçimde yapılandırılacak ve 2030’a kadar yüzde 80 yenilenebilir güce sahip olacağız.” dedi.

Almanya Etraf Bakanı Steffi Lemke ise savaş nedeniyle nükleer santrallerin risk altında olduğunu vurgulayarak, “Rusya’nın saldırgan savaşı nedeniyle Ukrayna’daki nükleer santrallerin bombalandığı ve askeri çatışmaların gayesi haline geldiği bir durumla karşı karşıyayız. Nükleer güç santralleri asla bu türlü bir durum için tasarlanmadı.” sözünü kullandı.

Almanya’nın nükleer santral serüveni 1961’de başladı

Almanya’da, birinci atom santrali olma niteliği taşıyan Kahl nükleer santrali 1961’de hizmete açıldı. 1973 yılında petrol kriziyle başlayan güç ezasından sonra nükleer güçten yararlanmaya daha çok ehemmiyet veren Almanya’da, 1979’da yaşanan ikinci petrol kriziyle nükleer güce yönelik çalışmalar sürat kazandı. Bu devirde 17 nükleer santral hizmete alındı.

2000 yılına gelindiğinde, uzun nükleer aykırısı kampanyaların tesiriyle Alman hükümeti nükleer santralleri kapatma planını onaylamış fakat Angela Merkel liderliğindeki yeni hükümet iş başı yapınca bu kararı geri almıştı.

Almanya’da nükleer zıddı hareketin geçmişi 1970’lere kadar uzanırken, 1979’da ABD’de Three Mile Adası kazası ve 1986’daki Çernobil faciasının akabinde Alman toplumunda nükleer teknolojiye karşı kalıcı bir kuşku oluştu.

Nükleer karşıları tıpkı vakitte 1980’de Avrupa’da başarılı kampanyalar yürüten Yeşiller Partisi’nin doğmasında tesirli oldu.

Ülkede Yeşiller Partisi iktidarda olmasına karşın Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sebep olduğu güç krizi nükleer gücün faydaları konusundaki tartışmaları ivmelendirdi.

Daha evvel gereksinimi olan doğal gazın yarısından fazlasını Rusya’dan ithal eden Almanya’da, yükselen güç fiyatları ve elektrik kesintisi riski nedeniyle kamuoyunun fikirleri değişti.

Der Spiegel mecmuası tarafından Ağustos 2022’de yaptırılan bir anket, Almanların yüzde 67’sinin ülkedeki nükleer santrallerin kullanım müddetinin beş yıl daha uzatılmasından yana olduğunu ortaya koydu. Toplumun yüzde 41’i ise yeni santrallerin kurulmasını destekliyordu.

Bild gazetesi tarafından yaptırılan diğer bir ankette ise katılanların yüzde 52’si, ülkenin Rusya’dan gelen fosil yakıtlara olan bağımlılığından kurtulma uğraşları göz önünde bulundurulduğunda nükleer güce son verilmesine karşı çıktı.

Fukuşima nükleer faciasının etkisi

Almanya’da onlarca yıl süren nükleer tersi protestoların akabinde 2011’de yaşanan Fukuşima nükleer faciası ülkede nükleer güce karşı eylemeleri hızlandırdı.

Eski Başbakan Angela Merkel periyodunda, nükleer güç kaynaklı risklerin inançlı bir biçimde denetim edilemeyeceği gerekçesiyle nükleer enerjiyi terk etme kararı alındı. Hükümet, nükleer santralleri devre dışı bırakma kararı sonrası Rusya ile güç muahedeleri yaptı.

Söz konusu facia sonrası nükleer güçten çıkış yasası uyarınca, 2021’de 30 yıldır etkin olan üç nükleer santral kapatılmış ve etkin durumdaki son üç nükleer güç santralinin de 2022 sonuna kadar kapatılacağı duyurulmuştu. Lakin Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş sonrası yaşanan güç krizi derinleşince hükümet kapatma kararını ertelemişti.

Nükleer santrallerin ömrünün uzatılması koalisyon ortakları ortasında tartışmalara yol açmasının akabinde Almanya Başbakanı Olaf Scholz, 17 Ekim 2022’de bakanlara ülkenin kalan üç nükleer santralini nisan ayı ortasına kadar çalışır durumda tutmaları talimatını vermişti.

Bir nükleer santralin sökülme süreci yaklaşık 15 yıl

Nükleer santrallerin kapatılması gerektiğini savunanlar, güç yatırımları üzerindeki uzun vadeli tesire işaret ediyor.

Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Ottmar Edenhofer, Almanya’da nükleer santrallerin ömrünü uzatmanın “büyük siyasi maliyetleri” olacağını, ülkede yenilenebilir güç ve gaz santrali yatırımlarımdan vazgeçilebileceğini belirtti.

Edenhofer, Almanya’nın nükleer güç ve kömür de eski tartışmaları yine gündeme getirmek yerine hidrojen, elektrikli yakıtlar ve karbon yakalama sistemleri üzere yeni teknolojilere odaklanması gerektiğini savundu.

İklim ve güç uzmanları, Almanya’nın nükleer santralleri kapatmasının karbon emisyonlarında hafif ve süreksiz bir artış oluşturacağını, bunun da birkaç yıl içinde güneş ve rüzgar gücündeki artışla dengeleneceğini belirtiyor.

Alman hükümetinin önünde devre dışı bırakılmış 30’a yakın nükleer santrali sökmek üzere şiddetli bir misyon de bulunuyor. Bir nükleer santralin sökülme süreci yaklaşık 15 yıl sürüyor. Öte yandan, Alman yetkililer, çok uzun yıllar ölümcül olabilen radyoaktif atıkların depolanması için de şimdi kesin bir tahlil bulabilmiş değil.

Almanya güç krizinde kömüre yöneldi

Almanya, Rusya-Ukrayna Savaşı ile derinleşen güç krizine karşı tedbir olarak yıllarca “kirli” olarak nitelendirdiği ve kullanımını azalttığı kömüre yöneldi.

Almanya’da yenilenebilir güç santrallerinin artırıldığı bir devirde, fosil yakıtlara geri dönülmesi ve nükleer gücün kademeli olarak devre dışı bırakılması tartışmalara yol açtı.

Daha evvel kömür santrallerini 2038’de kapatmayı hedeflediğini açıklayan Almanya, 2021’de birtakım santral işletmecileriyle anlaşarak bu tarihi 2030’a çekmişti.

Rusya-Ukrayna Savaşı sonrasında Rus doğal gazına erişemeyen Almanya, güç arzını teminat altına almak için yerli kömür sanayisine geri dönme kararı aldı. Hükümet, daha evvel kapatacağını açıkladığı kömür santrallerinin kullanımına devam etmeye karar verdi. Birtakım kömür santrallerinin tekrar şebekeye bağlanması için harekete geçildi. Bu kapsamda, 6 gigavatsaatin üzerinde üretim kapasitesi bulunan kömür santrallerinin acil durum rezervi olarak hazırda bekletilmesi kararlaştırıldı.

Alman güç şirketi RWE, Neurath ve NiederauBem’de 3 linyit ünitesini tekrar açacağını açıkladı.

Enerji krizi Avrupa ülkelerini nükleere yöneltti

Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna Savaşı ile yaşanan güç krizi karşısında nükleer güce yöneldi.

Özellikle doğal gaz, petrol ve kömür üzere fosil yakıtlarda Rusya’ya yüksek derecede bağımlı olan ülkeler, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’da başlattığı savaşla birlikte derin bir güç krizi yaşamaya başladı.

Savaş sonrası AB ülkelerinin uyguladığı çeşitli yaptırımlar karşısında Rusya’nın doğal gaz akışını kesmesi Avrupa’daki güç krizini daha da derinleştirdi.

Uzun yıllar kamuoyu baskısıyla güç arz güvenliğini ikinci sıraya iten, bunun yerine etraf ve iklim değişikliğini önlemeye yönelik siyasetlere odaklanan AB ülkeleri, Rusya’dan doğal gaz akışının sona ermesiyle tavır değiştirmek zorunda kaldı.

Enerji krizi, Avrupa ülkelerinde kömür ve nükleer aykırılığını azalttı ve bu kaynaklara daha fazla odaklanılmasına sebep oldu. AB’nin reaktörleri kapatma ve nükleer enerjiyi kademeli olarak kaldırma tarafındaki planları değişti.

Bazı Avrupa ülkeleri nükleer reaktörlerin kapatılmasını ertelemeye karar verirken, yeni nükleer projeleri de hızlandırma kararı aldı.

İngiltere, Finlandiya ve Fransa, muteber elektrik ve son derece düşük karbon emisyonu kaynağı olarak nükleer güçte üretimi ikiye katlamayı planlıyor.

İngiltere’de inşa edilmesi planlanan Sizewell C nükleer santraline resmi onay verildi.

Finlandiya’da yaşlanan nükleer santrallerin ömürleri uzatılırken, küçük modüler nükleer reaktörler kurulması için de çalışmalara başlandı.

Belçika’da ise 2025’te kapatılması planlanan 2 nükleer santralin faaliyet müddeti 10 yıl uzatıldı.

Avrupa’nın en büyük nükleer kapasitesine sahip olan ve elektriğinin büyük kısmını 56 reaktörden karşılayan Fransa’da, 14 yeni nükleer reaktör inşa etme planı açıklandı. Fransa ayrıyeten küçük modüler nükleer reaktör teknolojilerine yatırım yapmaya karar verdi.

Hollanda’da 2 yeni nükleer reaktör yatırımı planlanırken, Polonya’da 3 yeni nükleer santral planı üzerinde çalışmalara başlandı.

Polonya, 2022’de birinci nükleer santralini inşa etmek üzere Westinghouse Electric ile muahede imzaladı.

Böylece, güç krizi karşısında Avrupa ülkeleri güç arz güvenliğini sağlamak için kömür santralleri ile nükleer reaktörlerin faaliyet müddetlerini uzatmaya ve yeni nükleer santral projeleri yapmaya başladı.

Enerji krizi

Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası arz taraflı belirsizlikler ve AB’nin Rus güç eserlerine uyguladığı ithalat ambargoları Almanya’daki güç piyasalarında dengesizliklere yol açmıştı.

Almanya, savaş sonrası Moskova’nın Kuzey Akım 1 doğal gaz boru çizgisi üzerinden gaz akışını durdurma kararının tetiklediği sarmal bir güç kriziyle karşı karşıya kaldı.

Alman hükümeti, AB yaptırımları kapsamında 2023’ten itibaren Rus ham petrolü alımını büsbütün durduracağını açıklamıştı.

Berlin, Güç Güvenliği Maddesi’nde da değişiklik yaparak Rus petrol şirketi Rosneft’in iki yan kuruluşunu kamulaştırmıştı.

Hükümet, yüksek doğal gaz ve elektrik faturalarını hafifletmek için vatandaşlara mali takviye vermiş ve tüketicileri mümkün olduğunca fazla güç tasarrufu yapmaya çağırmıştı.

Hükümet, Rus gazı bağımlılığına son vermek için kuzey Almanya limanlarında da yeni LNG terminalleri inşa ediyor.

Brüksel merkezli fikir kuruluşu Bruegel’e nazaran, Almanya, toplam 268,1 milyar avro ile Avrupa ülkeleri ortasında güç krizine karşı en fazla kaynak ayıran ülke oldu.