“Afetlere Hazırlıkta Kent Kurullarının Rolü Sonuç Bildirgesi” Yayınlandı: “Yeni Kuşak Bir Kentsel Dönüşüm Anlayışını Gerçekleştirecek Yasal ve…
Türkiye Kent Kurulları Birliği, “Afetlere Hazırlıkta Kent Kurullarının Rolü Sonuç Bildirgesi”ni yayınlandı. Türkiye Kent Kurulları Birliği Lideri Halil İbrahim Yılmaz, “Başta İstanbul olmak üzere afet riskini canlı biçimde yaşayan vilayetlerde barınma hakkını garanti altına alırken, mülkiyet inhisarı ve rant odaklı yaklaşımları kontrol altına alan yeni kuşak bir kentsel dönüşüm anlayışını gerçekleştirecek yasal ve yönetimsel tedbirler kent kurullarının uzmanlık birikimi göz önünde bulundurularak alınmalıdır” dedi.
Türkiye Kent Kurulları Birliği, “Afetlere Hazırlıkta Kent Kurullarının Rolü Sonuç Bildirgesi”ni bu akşam yayınladı. Bildirgeyi Türkiye Kent Kurulları Birliği Lideri ve Ankara Kent Kurulu Lideri Halil İbrahim Yılmaz okudu. Yılmaz, bildirgenin hazırlık sürecine ait özetle şu bilgileri verdi:
“Yaşadığımız coğrafyada tarih boyunca kayda geçirilmiş en yıkıcı sarsıntılardan biri olan, 11 Vilayette yaklaşık 15 Milyon vatandaşımızı direkt etkileyen Kahramanmaraş Sarsıntısının üzerinden yaklaşık iki ay geçti. Yaşanan afetin, yaralarının tam olarak sarılması daha uzun yıllar gerektirecek vahim bir faciaya dönüşmesine sebep olan şehircilik ve yapı kültürümüz, bilimsel bilgi ile kurduğumuz ilgi ve kurumsal yapılanmanın eksiklikleri kuşkusuz kent kurullarının bileşenleri olan uzmanlar ve yetkililer tarafından da derinlemesine sorgulanacaktır. Bununla birlikte zelzelenin tüm yurtta, Marmara Sarsıntısından bu yana görülen en büyük şuur uyanışı ve farkındalık tesiriyle milletimizin varını ağırı ortaya koyarak inşa ettiği bir dayanışma sürecini başlatmış olması, buruk bir teselli niteliği taşımakta, afetlere dirençli kentler inşa edebilmenin bu sivil gücü ortaklaştırmakta geçtiğine işaret etmektedir. Sarsıntının çabucak sonrasında, dayanışmanı örgütleyen yapıların ortasında tüm bileşenleriyle kent kurullarını görmek umut vericidir.
Kent Kurulları tüm çalışma kümeleri ve meclisleriyle başta büyükşehirlerde olmak üzere; depremzede vatandaşlarımızın gereksinimlerinin tüm açık irtibat kanalları kullanılarak tespitinde ve teyidinde, zelzele bölgesine gidecek yardım gereçlerinin toplanmasında, tasnifinde, sevk edilecek hale getirilmesinde, yerine eriştirilmesinde, öbür vilayetlere varan depremzedelerin gereksinimlerinin tüm boyutlarıyla karşılanmasında çok kıymetli bir potansiyeli harekete geçirmiştir.
Tamamen istekli uğraşların yönlendirilmesiyle ortaya çıkan bu dayanışma gücü yaşadığımız felaketin tüm olumsuzluklarını ortadan kaldıramayacak olsa da, afetlere hazırlık konusunda gerekli hazırlıkların yapılmasında da değerli bir düşünsel kaldıraç tesiri oluşturabilir. Bu doğrultuda, Türkiye Kent Kurulları Birliğinin 13 yıllık birikimi içerisinde kent kurullarının bu alanda yakın gelecekte sağlayabileceği teknik, sivil, yönetimsel katkılar da derlenmeye başlanmıştır. Bu çalışmalar, Birlik 14. Devir Başkanlığının, Cumhuriyetimizin 100. Yılı vesilesiyle Ankara Kent Kuruluna devredilmesi sürecinde sistematik bir gayret olarak geliştirilmiştir. Öncelikle 18 Mart 2023 tarihinde ‘deprem’ temalı, Birlik üye ve idaresinin, kent kurullarının bileşenlerinin, akademisyenlerin, depremzedelerin ve kanaat başkanlarının iştirakiyle ‘4: 17’ başlıklı bir günlük bir kıymetlendirme aktifliği gerçekleştirilmiştir. Bu aktiflikte ve sonrasında geçen müddet içinde Ankara Kent Kurulu bileşenleri ile Birlik üyeleri ve idaresi ile toplantılar gerçekleştirilerek, yazılı olarak görüşler toplanarak kent kurullarının afetlere hazırlıkta üstlenebilecekleri vazifeler tüm boyutlarıyla ele alınmıştır.
Oluşturulan bildiri taslağında kamuoyuna sunulacak olan aksiyon ve teklifler Birlik İdaresi tarafından onaylanarak siz basın mensuplarımızın aracılığıyla kamuoyunun dikkatine sunulmaktadır.”
Türkiye Kent Kurulları Birliği’nin hazırladığı ve 26 husustan oluşan “Afetlere Hazırlıkta Kent Kurullarının Rolü Sonuç Bildirgesi” şu halde:
“HER YIL TOPLANACAK BİR ‘AFET ŞURASI’ TOPLANMASINA KATKIDA BULUNMASI KIYMETLİ BULUNMUŞTUR”
“Yaşadığımız sarsıntı, afetlere hazırlıkta, bilimsel bilgi ışığında hareket eden uygun örgütlenmiş iştirakçi bir yaklaşımın sürekliliğinin kritik olduğunu göstermiştir. Bu sebeple kent kurullarının yerelde ve Türkiye genelinde afet ve iklim değişikliği mevzularını gündemde tutacak ve her yıl toplanacak bir ‘Afet Şurası’ toplanmasına katkıda bulunması kıymetli bulunmuştur.
-Kahramanmaraş Zelzelesi sonrası Türkiye’deki tüm kent Kurullarının Birlik takviyesiyle yapacakları birinci genel şurası ‘Afet Temalı Genel Kurul’ olarak yapmaları ve faal ‘afet çalışma kümeleri kurma’ tarafında karar almaları önerilecektir.
-Gönüllülerin afete hazırlanmasında, lokal afet siyasetlerinin ele alınmasında ve sivil toplum örgütlerinin dayanışma sürecinin örgütlenmesinde kent kurullarının odak noktası olarak tanınması için mevcut mevzuattaki afet planlama ve afet kurumsallaşması içerisinde gerekli düzenlemelerin yapılması.
-Toplanacak bu Afet Şuralarında önerilen çalışmaların kent kurulları tarafından ‘Afet Raporları’ haline getirilmesi, ilgili belediye meclislerinde ‘değerlendirilmesi mecburî tavsiye kararı’ olarak ele alınması ve kamuoyuna duyurulması bu bahisteki şuur ve farkındalığın arttırılmasına önemli katkılarda bulunacaktır.
“KENT KURULLARI DİJİTAL AFET REHBERİ’NİN OLUŞTURULMASI BU EFORUN TESİRİNİ EN ÜST SEVİYEYE ÇIKARABİLECEKTİR”
-Deprem bölgesine ulaştırılacak yardımların tertibinde kent kurullarının gösterdiği efor, bu mevzuda afet öncesi bir hazırlık yapılabileceğini göstermektedir. Tüm kent kurullarının afetlere hazırlık çalışmalarının ve kaynakların listeleneceği, bir ‘Kent Kurulları Dijital Afet Rehberi’nin oluşturulması bu uğraşın tesirini en üst seviyeye çıkarabilecektir.
“NİTELİKLİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR ‘AFET ARŞİV VE MÜZELERİ’NİN’ AÇILMASI DÜŞÜNÜLEBİLİR”
-Yaşanan afetlere karşı en değerli savunma aracı nitelikli bilgi, evrak ve data saklanması ve bilimsel araçlarla değerlendirilmesidir. Bu değerlendirmelerin sonuçlarının kamuoyunun şuur seviyesini arttıracak yaklaşımlarla birleştirilmesi değerlidir. Bu maksatla; konusunun uzmanı akademisyenlerin ve çalışanın takviyesi sağlanarak kentteki tüm afetlerin bilgi, evrak tecrübelerinin biriktirileceği, afet konusunda farkındalık oluşturulacak nitelikli ve sürdürülebilir ‘Afet Arşiv ve Müzeleri’nin’ açılması düşünülebilir.
-Afet süreçlerine evvelce hazırlıklı olmak için, kent kurullarının kendi ortalarındaki dayanışmanın kurumsallaştırılması gerekmektedir. Afet bölgesi ve yakınındaki kent kurulları ile afetten etkilenmeyen kent kurullarının afet ve risk idaresi temelinde eşleştirildiği bir ‘Eşleştirme Programı’ Birlik kolaylaştırıcılığında oluşturulması gerekmektedir.
“SÜRDÜRÜLEBİLİR GSM VE ACİL İRTİBAT SINIRLARI ALTYAPISI’ GELİŞTİRİLMESİ SAĞLANMALIDIR”
-Yaşadığımız sarsıntı, irtibat kanalları ve bu kanallardaki bilgilenme zorlukları açısından da kıymetli dersler vermiştir. Afetlerde, kent kurullarının de gözlemci olarak izleyebilecekleri, ‘Sürdürülebilir GSM ve acil bağlantı sınırları altyapısı’ geliştirilmesi sağlanmalıdır.
-Yine zelzelede kent kurullarının takviyesiyle, tüm bağlantı ve toplumsal medya kanallarına yansıyan haber, muhtaçlık ve taleplerin anlık doğrulanmasını sağlayan, açık bilgi kaynaklarını kent kurulu gönüllülerin uğraşlarıyla süzen bir ‘Afet Açık Data Teyit Platformunun’ oluşturulması önerilmektedir.
-Kent kurulları bünyelerinde önemli bir istekli kitlesi barındırmaktadır. Afet bölgesinde ve yakınında, uzman kuruluşlardan eğitim alarak hazırlıklı hale getirilmiş, kent kurulu gönüllüsü vatandaşlardan oluşan, sağlıklı saha verisine ulaşma ve teyit amaçlıkent kurullarının mevcut mahalle ve semt yapılanmalarından yararlanılması önerilmektedir.
-Yeniden yapılanma sürecinde uygulanacak planlama çalışmalarının ve yapılaşmanın izlenmesi, denetlenmesi ve tasarım dayanağı sağlanması hedefiyle kent kurullarının de takviyesiyle bir ‘Yeniden Yapılanma Kitle Tasarım Platformu’ oluşturulması yeni yapı gereç, teknik ve tasarım örneklerinin elde edilmesinde büyük yararlar sağlayacaktır.
“‘BÖLGESEL KALKINMA PARADİGMASI’ YAKLAŞIMIYLA VE BUNA UYGUN BİR KURUMSALLAŞMAYLA GERÇEKLEŞTİRİLMESİ VE SÜRDÜRÜLMESİ YAŞAMSAL DEĞERDE GÖRÜLMEKTEDİR”
-Deprem bölgesinin ölçeği ve etkilenen toplum bölümünün büyüklüğü düşünüldüğünde, tekrar yapılanma sürecinin bölge ve yakınındaki kent kurullarının de iştirakini öngören bir ‘bölgesel kalkınma paradigması’ yaklaşımıyla ve buna uygun bir kurumsallaşmayla gerçekleştirilmesi ve sürdürülmesi yaşamsal değerde görülmektedir.
-Deprem bölgesinde kalıcı ömür alanlarının oluşturulmasındaki aciliyet dikkate alınmakla birlikte, yürütülecek tüm inşaat faaliyetlerinde başta bölgedeki kent kurullarını de sürece katan ‘katılımcı, entegre, dirençlilik temelli ve sürdürülebilir planlama yaklaşımlarının’ benimsenmesi çok kıymetlidir.
-Afete uğrayan bölgelerde, bilhassa tarım ve ticaret alanındaki aile işletmelerinin ve KOBİ’lerin lojistik, hammadde ve pazar problemlerinin çözülmesi için, kent kurulu bileşeni meslek odalarının dayanağıyla ‘Ekonomik Yine Yapılanma Dayanak Programı’ oluşturulması gerekmektedir. Bu program, öncelikli alım, üretim dayanışması üzere faaliyetlerde kıymetli dayanaklar sağlayabilir.
-Afete uğrayan yerlerdeki kültürel ve doğal mirasın daha fazla ziyan görmemesi, hırsızlık, yağma üzere süreçlerle karşılaşmaması ve gerçek muhafaza yaklaşımlarıyla ele alınmaları için uzman kent kurulu gönüllülerinden oluşan ‘Kültürel ve Doğal Miras Muhafızları’ yaklaşımının hayata geçirilmesi önerilmektedir.
-Yeni ömür alanları oluşturulurken kentlerden süreksiz olarak ayrılmış vatandaşlarımızın geri dönüşünü destekleyecek istihdam ve üretim siyasetleri düşünülmeli, yerleşimlerde toplumsal hayatın, kültürel çeşitliliğin, kent kültürünün ve somut olmayan kültürel mirasının sürdürülebilirliği bölgedeki kent kurullarının birikimlerinden yararlanılarak sağlanmalıdır.
-Yeniden yapılandırma çalışmalarında, kent kimliği ve kültürünün en değerli ögelerinden olan ‘kent merkezlerinin planlanması ve inşasına’ özel bir ehemmiyet verilmeli, yaşamayacak, bölge kültürüne uygun olmayan ticari alan oluşturma yaklaşımlarından kaçınılmalı, kent kurulları bu mevzuda gözlemci olmalıdır.
-Geçici barınma alanlarının planlanması ve uygulanmasında, enkaz kaldırma ve atık depolama çalışmalarında kent kurullarının gözlemciliğinde uzun vadeli çevresel tesirler düşünülerek planlı formda hareket edilmelidir. Su kaynaklarının, ziraî üretimin, ekosistemin ziyan görmemesi için tabiat tabanlı yaklaşımlar benimsenmelidir.
-Hasar tespit çalışmalarının şeffaf ve bilimsel yollarla yürütülmesi, elde edilen tüm sonuçların kamuoyunun erişebileceği formda ilanı ve faal bilgilendirmelerde bulunulabilmesi için merkezi yönetim ve lokal idarelerin faal eşgüdümünün ve kent kurullarının nezaretinin sağlanması barınma hakkı ve can güvenliği açısından çok kıymetlidir.
-Ülkemizde yürürlükte bulunan yapı üretim ve kontrol sürecinde, imar planı ve yapılaşma şartlarından iskana kadar geçen tüm kademeler e-devlet üzerinden tek bir noktadan şeffaf bir biçimde izlenebilir hale getirilmeli, yapı kontrol süreciyle yapının oturduğu taban tahlili ilişkilendirilmelidir.
-Deprem bölgesinde ve tüm Türkiye’de ortaya çıkan çok kira artışları ve depremzedelere konut kiralanmaması üzere sıkıntılara anında müdahale edilerek tedbir alınmalı ve barınma problemlerine acil tahlil bulunmalıdır. Bu mevzuda kent kurulu bileşenlerinin örgütlü dayanışmasından yararlanılabilir.
“YENİ KUŞAK BİR KENTSEL DÖNÜŞÜM ANLAYIŞINI GERÇEKLEŞTİRECEK YASAL VE YÖNETİMSEL TEDBİRLER KENT KURULLARININ UZMANLIK BİRİKİMİ GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULARAK ALINMALIDIR”
-Başta İstanbul olmak üzere afet riskini canlı biçimde yaşayan vilayetlerde barınma hakkını garanti altına alırken, mülkiyet monopolü ve rant odaklı yaklaşımları kontrol altına alan yeni kuşak bir kentsel dönüşüm anlayışını gerçekleştirecek yasal ve yönetimsel tedbirler kent kurullarının uzmanlık birikimi göz önünde bulundurularak alınmalıdır.
-Afet sonrasında ve yine yapılanma çalışmalarında bilhassa bayanların gereksinimleri ve iştiraki düşünülmeli, yer dizaynında ve uygulamalarda güvenlik ve dayanışma odaklı yaklaşımlar dikkate alınmalıdır.
-Deprem bölgesindeki engelli yurttaşlarımızın hayat şartları daha da zorlaşmakla kalmamış, enkaz altından kurtarılan pek çok vatandaşımız da yaralanmalar sonrasında engelli duruma gelmiştir. Zelzele bölgesindeki engellilerin hayatlarını sürdürebilmesinde özel ekonomik ve toplumsal dayanak programları oluşturulmalı, yine yapılandırılacak hayat alanlarında engellilerin gündelik hayatını dikkate alan mimari ve kentsel tasarım uygulamaları yapılmalıdır.
“EĞİTSEL VE PSİKO-SOSYAL TAKVİYE PROGRAMLARI UYGULANMALI, DAYANIŞMAYI GÜÇLENDİRECEK KÜLTÜREL VE SANATSAL ETKİNLİKLER BÖLGEDEKİ KÜLTÜR VE SANAT İNSANLARIYLA BİRLİKTE SÜRDÜRÜLMELİDİR”
-Yeniden yapılanmada zelzele bölgesindeki çocukların ve gençlerin iştirakini sağlayacak tedbirler alınmalı, eğitsel ve gelişimsel kayıpların önlenmesi için kent kurulları ile iş birliği içinde ağırlaştırılmış eğitsel ve psiko-sosyal takviye programları uygulanmalı, dayanışmayı güçlendirecek kültürel ve sanatsal etkinlikler bölgedeki kültür ve sanat insanlarıyla birlikte sürdürülmelidir.
-Deprem bölgesindeki sokak hayvanlarının ömürlerinin sürdürülebilmesi, endemik bitki ve hayvan tiplerinin ziyan görmemesi, doğal ömrü destekleyen hassas ekosistemlerin ve sulak alanların korunabilmesi için kent kurullarıyla birlikte aksiyon planları geliştirilmelidir. Bu tekliflerin ışığında; Türkiye Kent Kurulları Birliği olarak afetlere dirençli ve hazırlıklı, inançlı kentlerin oluşturulmasında kent kurullarının birikimini bir ortaya getirecek her türlü katkıya hazır olduğumuzu bildiririz.”