ABD’nin sızdırılan istihbarat evrakları ne söylüyor?

Doç. Dr. Merve Seren Yeşiltaş, sızdırılan Amerikan istihbarat raporlarının değeri ve memleketler arası kamuoyundaki yankılarına dair değerlendirmeyi AA Tahlil için kaleme aldı.

***

Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) geçen hafta sızdırıldığı ortaya çıkan istihbarat dokümanlarının, halihazırda gözaltında bulunan ABD Hava Kuvvetleri Ulusal Muhafızlarında çalışan Jack Teixeira tarafından “OG” mahlasıyla birinci olarak 2022 sonlarına yanlışsız bilgisayar oyuncuları ortasında tanınan olan toplumsal medya platformu Discord’da; bunu müteakiben 4chan, Telegram, Reddit ve Twitter’da sirkülasyona sokulduğu, fakat 2023 Nisan’ında tespit edildiği öne sürülüyor[1]. Mevcut etapta, ABD Savunma Bakanlığı, sızdırılan dokümanların kapsamını ve gerçeklik seviyesini araştırırken ABD Adalet Bakanlığı tarafından eş vakitli başlatılan isimli soruşturma süreci de devam ediyor. Öteki taraftan yayımlanan yepyeni dokümanların kıymetli bir kısmına artık toplumsal medya platformlarından erişimin mümkün olmadığı görülüyor. ABD, toplumsal medya platformlarına kimi ikazlarda bulunurken, yazılı ve görsel basın üzerinde siyasi baskı kurduğu vurgulanıyor.

Gizli dokümanlar nasıl sızdırıldı?

Henüz dokümanların kim(ler) tarafından, ne vakit, ne amaçla ve ne oranda sızdırıldığı bilinmiyor olsa da “sızıntı”nın işaret ettiği birtakım değerli konular var. Bunlardan birincisi, bilhassa 2010 yılından itibaren ABD’nin maruz kaldığı sızıntıların önemli ulusal güvenlik risklerine yol açabileceğidir. Jack Teixeira’nın yanı sıra, Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA) vazifelisi Edward Snowden ile Julian Assange’ın kurucusu olduğu WikiLeaks’e katkı sunan ABD Kara Kuvvetleri işçisi er Bradley Manning üzere isimlerin “içeriden” olduğu göz önünde bulundurulmalı. Teixeira’nın 21 yaşında ve şimdi meslek hayatının başında olduğu düşünüldüğünde, sızıntının gerisinde öteki kişi ya da ülkelerin olması ihtimal dahilindedir. Keza sızıntının gerisinde operasyonel ataklar öncesinde, ülkeyi olduğundan daha güçlü ya da güçsüz göstermek üzere manipülatif amaçlarla ABD, Ukrayna yahut Rusya’nın olabileceği dillendiriliyor.

İkinci konu toplumsal medya platformlarının kontrol ve denetim meselesidir. Örneğin Snowden ve Manning sızıntılarında dokümanlar The Guardian ve Washington Post üzere gazetelerle paylaşılırken artık toplumsal medyanın tercih edilmesi, önlem ve kontrol açısından çok daha meydan okuyucu bir güvenlik sorunsalıdır. Üçüncü konu ise son yıllarda artan sızıntıların ABD’nin ulusal ve memleketler arası kamuoyu nezdinde prestij kaybetmesine, stratejik müttefikleriyle kurduğu işbirliklerinin yanı sıra NATO ve Birleşmiş Milletler (BM) üzere ittifaklarda üstlendiği rol ve misyonun sorgulanmasına neden olmasıdır.

Sızdırılan evraklar ne söylüyor?

ABD’nin son 15 yıldır maruz kaldığı sızıntıları; karşı-istihbarat, istihbarata karşı koyma, siber güvenlik, bilgi harekatları üzere farklı boyutlarıyla pahalandırmak gerekir. ABD’nin Irak, Afganistan üzere ülkelerde “terörle global savaş”, “demokrasi” ve “barış” savıyla yürüttüğü harekatların “kirli savaş” olarak sunulması, “uluslararası hukuk” ve “uluslararası toplumun desteği” açısından ziyadesiyle olumsuz bir algı yarattı. Bu istikametiyle nisan sızıntısı, hala “buzdağının görünmeyen kısmı” olarak yorumlanıyor.

Bir öbür açıdan bakıldığında ise sızdırılan dokümanlar ABD’nin müttefiklerine ve hasımlarına ait global jeopolitik yaklaşımlarını ortaya koyması prestijiyle değerlidir. Evraklarda ABD’nin “öncelikli tehdit değerlendirmesinde” majör değişikliğe gitmediği; risk ve tehdit kütüphanesinde dört ana aktör olarak Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore’ye odaklanmaya devam ettiği görülüyor. Mevzubahis global jeopolitik düzlemde ABD’nin en sıcak tehdit olarak Ukrayna-Rusya savaşına odaklanarak Rusya’ya “stratejik yenilgi” yaşatmak ismine verilecek her türlü dayanağı en ince ayrıntılarıyla hesaplayıp tahlil ettiği görülüyor. Bu minvalde, ABD’nin barış sürecini hızlandıracak bir müzakere yerine Ukrayna’nın tüm yetersizliklerine ve yorgunluğuna karşın zafere odaklı planlamalar yaptığı anlaşılıyor ki bu da savaşın daha uzun bir hal alacağı manasına geliyor.

Öte yandan evraklarda, ABD’nin hamiliğini üstlendiği stratejik müttefiki İsrail’i dahi denetimi altında tutmak ismine İsrail’e yönelik istihbarat faaliyetlerinde bulunduğundan bahsediliyor. Aslında bu, her iki taraf için de şaşırılacak bir tavır değil. Çünkü on yıllardır, İsrail ve ABD’nin karşılıklı olarak birbirlerini en fazla istihbari takibe alan müttefikler oldukları biliniyor. Fakat buradaki kritik sorun, Mossad’ın Başbakan Binyamin Netanyahu’ya karşı düzenlenen protestoları desteklediğinin açığa çıkmasıdır.

Uluslararası istikrarlara etkisi

Belgelerin ekseriyetinin gerçek olduğu konuşulsa da dokümanlarda Ukrayna’nın asker kaybını fazla, buna karşılık Rusya’nın kaybını az göstermek üzere türlü içeriklerin değiştirilmiş olabileceğine dair argümanlar var. Keza ABD’nin Rus bürokrasisindeki casusları vasıtasıyla her bir askeri atılımdan haberdar olduğu savları mevcut. Şayet dokümanların ekseriyeti doğruysa, o vakit evraklar birçok ülkeye dair istihbari datalar içermesi prestijiyle memleketler arası siyaset ve dengelerde değişime neden olabilecek niteliktedir. Örneğin Pentagon’a ilişkin sızdırılan dokümanlarda, Avrupa’nın en Rus yanlısı ülkelerinden birisi olarak bilinen Sırbistan’ın Ukrayna’ya dayanak konusunda “siyasi irade” sergilediği ve yakın vakit evvel silah göndermeyi kabul ettiği üzere çarpıcı bilgiler mevcut. Keza İngiltere, Letonya, Fransa, ABD ve Hollanda’nın Ukrayna’da bulunan askeri özel kuvvet sayıları üzere kritik datalar öteki ülkelerin tehdit algılarında ve savaş stratejilerinde değişlik yaratabilecektir.

Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Orta Doğu’da Rus casuslarıyla birlikte ABD ve İngiltere’nin istihbaratına karşı çalışmayı planladığı; ABD’nin Hint Pasifik çizgisindeki kritik müttefiki Güney Kore’nin topçu mühimmatı gönderme talebinden Rusya’nın yansısı nedeniyle kaygı duyduğu; Ukrayna’nın hava savunmasının lakin Rusya’nın birkaç füze saldırısı dalgasına dayanabilecek kadar zayıf olduğu; Ukrayna’nın bahar devrinde karşı atak atağına geçebilecek imkan ve kabiliyetlerinin şaibeli olduğu da belirtiliyor. Evraklarda, ABD’nin Orta Doğu bölgesindeki kilit müttefiklerinden olan ve yılda 1 milyar dolardan fazla para yardımı sağlanan Mısır’ın gizlice Ukrayna’ya karşı Rusya’yı desteklediği ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin 40 bin füze üretilerek Rusya’ya teslim edilmesi buyruğu verdiği üzere çarpıcı bilgiler yer alıyor. Tüm bu bilgiler dahi ABD’nin müttefiklerini, Rusya konusunda tam olarak ikna edemediğini ve şartsız biçimde kendi safında tutamadığını gözler önüne seriyor.

[1] Aric Toler, From Discord to 4chan: The Improbable Journey of a US Intelligence Leak, Bellingcat, 09 April 2023, https://www.bellingcat.com/news/2023/04/09/from-discord-to-4chan-the-improbable-journey-of-a-us-defence-leak/

[Doç. Dr. Merve Seren Yeşiltaş, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi]

Makalelerdeki fikirler muharririne aittir ve Anadolu Ajansının editöryal siyasetini yansıtmayabilir.