27 Nisan e-muhtırasının üzerinden 16 yıl geçti
Türk demokrasi tarihinde “ilk e-muhtıra” olarak anılan 27 Nisan e-muhtırasının üzerinden 16 yıl geçti.
AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, daha evvel birçok kere askeri müdahalelerle karşılaşan Türk demokrasisi, 2007’de TBMM’de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi yeni bir muhtıra krizi yaşadı.
AK Parti’nin Cumhurbaşkanı adayının Abdullah Gül olacağının kulislere yansıması, birtakım çevrelerce reaksiyonla karşılandı.
Bu süreçte, devrin Genelkurmay Lideri Orgeneral Yaşar Büyükanıt’ın, Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesi 12 Nisan’da beraberindeki kuvvet kumandanlarıyla düzenlediği basın bilgilendirme toplantısında sarf ettiği “Cumhurbaşkanı Cumhuriyete kelamda değil, özde bağlı olmalıdır” kelamları tartışmaların odağına oturdu.
Büyükşehirlerde, cumhurbaşkanlığı seçimleri mazeret edilerek düzenlenen “Cumhuriyet mitingleri”nde, Gül’ün Cumhurbaşkanlığına karşı çıkıldı.
Seçimler öncesinde yaşanan bir diğer polemik konusu ise “367 tartışması” oldu.
Dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, cumhurbaşkanlığı seçimi için Anayasa’da belirtilen 367 oyun, yalnızca karar kâfi sayısı için değil, birebir vakitte toplantı kâfi sayısı için de gerekli olduğu tezini ortaya attı.
Bu görüşe nazaran, oylamalara en az 367 kişinin katılması gerektiği, aksi halde sonucun geçersiz olacağı argüman edildi.
Böylece Meclisteki sandalye sayısı 354 olan iktidar partisi, tek başına kendi oylarıyla Cumhurbaşkanı seçemeyecekti.
Gül’ün adaylığından geri adım atılmadı
Yaşanan bu tartışmalar ışığında 27 Nisan 2007’de Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci tipi yapıldı.
Siyasi etraflarda, AK Parti’nin farklı bir isim çıkaracağı beklentisi yükselirken, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan beklenenin tersine Gül’ün adaylığından geri adım atmadı.
Abdullah Gül, 361 milletvekilinin oy kullandığı birinci çeşit oylamasında 357 oy aldı.
Oylamanın çabucak sonrasında CHP, seçimi Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
Genelkurmay’dan gece yarısı bildirisi
Aynı gün, gece saat 23.30’da Genelkurmay Başkanlığı internet sitesine, Türk demokrasi tarihine “e-muhtıra” olarak geçecek bir basın açıklaması konuldu.
“Türkiye Cumhuriyeti devletinin, başta laiklik olmak üzere, temel kıymetlerinin aşındırılması için bitmez tükenmez uğraş gösterildiği, hatta ulusal bayramlara alternatif kutlamalar yapıldığı” söz edilen bildiride, şunlar kaydedildi:
“Özetle, Cumhuriyetimizin kurucusu Ulu Lider Atatürk’ün, ‘Ne memnun Türküm diyene’ anlayışına karşı çıkan herkes Türkiye Cumhuriyeti’nin düşmanıdır ve o denli kalacaktır. Türk Silahlı Kuvvetleri, bu niteliklerin korunması için kendisine kanunlarla verilmiş olan açık misyonları eksiksiz yerine getirme konusundaki sarsılmaz kararlılığını koruma etmektedir ve bu kararlılığa olan bağlılığı ile inancı mutlaktır.”
Anayasa Mahkemesi seçimi iptal etti
“Muhtıra” olarak nitelendirilen bu açıklamanın akabinde kabine üyeleri gece uzunluğu buna nasıl bir cevap verileceğini tartıştı.
Dönemin Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, 28 Nisan saat 15.00’te, “Başbakan’a bağlı bir kurum olan Genelkurmay Başkanlığı’nın rastgele bir hususta hükümete karşı bir söz kullanması demokratik bir hukuk devletinde düşünülemez.” açıklamasını yaptı.
CHP’nin başvurusu üzerine toplanan Anayasa Mahkemesi, 1 Mayıs’ta verdiği kararla, 367 savını kabul ederek yapılan birinci çeşit oylamayı iptal etti. Toplantılarda, kâfi sayısı olan 367’nin bulunamayışı nedeniyle 11. Cumhurbaşkanı seçilemedi.
Anayasa Mahkemesinin iptal kararı üzerine, AK Parti’nin teklifi, tüm partilerin takviyesiyle erken seçim kararı alındı.
Mecliste ayrıyeten Anayasa’da birtakım değişikliklere de gidildi.
AK Parti yine tek başına iktidar oldu
Meclis’in aldığı karar doğrultusunda 22 Temmuz 2007’de yapılan seçimlerde, yüzde 46,6 oy alan Recep Tayyip Erdoğan liderliğindeki AK Parti, 341 milletvekili ile yine tek başına iktidar oldu.
Seçimlerde, CHP ikinci, MHP ise üçüncü parti olarak Meclise girdi.
Cumhurbaşkanının halk tarafından, 5 artı 5 sistemiyle seçilmesini öngören düzenlemenin de ortalarında yer aldığı anayasa değişiklikleri, 22 Temmuz’daki milletvekili seçiminin akabinde halk oyuna sunuldu.
Bu oylamada ise kayıtlı 42 milyon 690 bin 252 seçmenin yüzde 67,5’i sandık başına gitti. Geçerli oyların yüzde 68,95’i “evet”, yüzde 31,05’i ise “hayır” istikametinde oldu ve böylelikle anayasa değişikliği kabul edildi.
MHP’nin atağı 367 krizini çözdü
TBMM’de tekrarlanacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bu defa MHP’nin oylamalara katılacağını belirtmesi, yeni bir 367 krizinin önüne geçti.
Yeniden AK Parti’nin adayı olan Abdullah Gül, 20 Ağustos’ta yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci çeşidinde 341 oy aldı. Gül, 24 Ağustos’taki ikinci çeşidinde ise 337 oyda kaldı.
Anayasaya nazaran birinci iki çeşitte üçte iki çoğunluk olan 367 sayısına ulaşılamadığı için, 276 oyun aranacağı üçüncü tipe gidildi.
Abdullah Gül, 28 Ağustos’ta yapılan üçüncü tıpta 339 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin 11. Cumhurbaşkanı seçildi.
Muhtıra siteden kaldırıldı
Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonuçlanmasının akabinde eski CHP Genel Lideri Deniz Baykal, “Köşk seçimi legaldir, sonuca hürmet duyacağız.” açıklamasında bulundu.
Tartışmaların sona ermesinin akabinde muhtıra, Genelkurmay Başkanlığının internet sitesinden kaldırıldı.
Dönemin Genelkurmay Lideri Orgeneral Yaşar Büyükanıt, 8 Kasım 2012’de TBMM Darbeleri ve Muhtıraları Araştırma Komitesi’nde metni şahsen kendisinin kaleme aldığını açıkladı.
Büyükanıt, yazının, bir muhtıra değil, “laiklik hassasiyetini ortaya koyan bir metin” olduğunu ileri sürdü.
Büyükanıt hakkında, e-muhtıradan 5 yıl sonra soruşturma açıldı.
Şikayetler üzerine 2012’de başlatılan soruşturma, belgenin tek şüphelisi Yaşar Büyükanıt’ın 21 Kasım 2019’da hayatını kaybetmesinin akabinde kapandı.