14 Mayıs seçimlerine 20 gün kaldı
Türkiye, 14 Mayıs 2023 Pazar günü birlikte yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimleri için sandığa gitmeye hazırlanıyor.
6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen zelzeleler nedeniyle yeni tedbirler altında yürütülen seçimlere 20 gün kaldı.
Bu seçimde, 5 yıl boyunca misyon yapacak cumhurbaşkanı ile yeni parlamento üyeleri belirlenecek.
Seçimde, pusuladaki sıralamaya nazaran, Recep Tayyip Erdoğan, Muharrem İnce, Kemal Kılıçdaroğlu ve Sinan Oğan, cumhurbaşkanı adayı olarak yarışacak.
Milletvekili Genel Seçimi’ne ise 24 siyasi parti ile Türkiye genelinde 151 bağımsız milletvekili adayı girecek.
Bazı siyasi partiler, “Cumhur”, “Millet”, “Ata”, “Emek ve Özgürlük” ve “Sosyalist Güç Birliği” ittifakları ismi altında 5 başka ittifakla seçime girme kararı aldı.
Bu kapsamda, AK Parti, MHP, BBP ve Yine Refah Partisi, “Cumhur İttifakı” ismiyle seçime katılıyor.
“Millet İttifakı”nı, CHP, UYGUN Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) ile Demokrat Parti oluşturdu.
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi (Yeşil Sol Parti) ile Türkiye Emekçi Partisi (TİP), “Emek ve Özgürlük İttifakı” ismi altına seçime giriyor. Anayasa Mahkemesinde açılan kapatılması istemli davada süreç devam eden HDP de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime katılıyor.
Zafer Partisi ve Adalet Partisi, “Ata” ittifakı ismi altında, Türkiye Komünist Partisi, Türkiye Komünist Hareketi ve Sol Parti ise “Sosyalist Güç Birliği İttifakı” ismi altında seçime giriyor.
Türkiye geneli, 87 seçim çevresi
Seçime giren partilerden AK Parti, BBP, Hak ve Özgürlükler Partisi, Halkın Kurtuluş Partisi, Memleket Partisi, Millet Partisi, MHP, Sol Parti, Türkiye Komünist Hareketi, Türkiye Komünist Partisi, Vatan Partisi, Yine Refah Partisi, Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi 87 seçim etrafının tümünde seçime katılıyor.
CHP 80, ÂLÂ Parti 78, Zafer Partisi 75, Yenilik Partisi 74, Genç Parti 72, Adalet Partisi 67, Anavatan Partisi 63, Güç Birliği Partisi 59, Türkiye Emekçi Partisi 55, Ulusal Yol Partisi 49, Adalet Birlik Partisi ise 47 seçim etrafında seçime giriyor.
Partiler, seçime katılmadıkları etraflarda sandık şurası üyesi veremeyecek
Oyların sayım dökümünü yapacak sandık konseylerinin oluşumuyla ilgili yeni bir karar alındı.
Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun’un ilgili unsuru gereği, son seçimlerde kendi listesinden yasama meclislerinden birine seçilmiş en az bir üyeye sahip olan yahut YSK tarafından tespit ve ilan edilen siyasi partilerden, o vilayet ve ilçede teşkilatı bulunanlar, vilayet ve ilçe seçim şuralarında birer temsilci bulundurma hakkına sahip. Kanuna nazaran, o seçim etrafında seçime katılmayan partilerin bu konseylerde temsilci bulundurma hakları sona eriyor.
YSK, mevzuyla ilgili yapılan müracaatlarda, bu husus kapsamında karar verdi. Buna nazaran, birtakım seçim etraflarında seçime katılmayan partiler, bu heyetlerde temsilci bulunduramayacak. YSK’nın son kararıyla, bu düzenleme yurt dışı sandık konseyleri için de geçerli olacak.
“Millet İttifakı”nın ismi, fermuar modeli uygulanan vilayetlerde pusulada yok
Millet İttifakı’nı oluşturan CHP ve ÂLÂ Parti, “fermuar modeli” denilen uygulama kapsamında 16 vilayette ortak aday çıkardı. Bu vilayetlerden Adıyaman, Hakkari, Çorum, Rize, Erzincan, Van, Batman, Bartın ve Düzce olmak üzere 9 vilayette CHP listelerinden, Gümüşhane, Bitlis, Aksaray, Yozgat, Bayburt, Muş ve Çankırı olmak üzere 7 vilayette ise GÜZEL Parti listelerinden seçime girilecek.
CHP ve DÜZGÜN Parti yetkililerinin, ittifaka dahil partilerden tekinin seçime girdiği bu yerler için hazırlanacak oy pusulalarında, “parti logosu üstünde ittifak isminin yer alması” talebiyle YSK’ye yaptığı müracaat reddedildi. Buna nazaran, bu 16 vilayette tek başına seçime giren CHP ve UYGUN Parti, pusulada ittifak yazısı altında değil, kendi logo ve listeleriyle yer alacak. Tıpkı karar, ittifaka dahil siyasi partilerden yalnızca birinin seçime girdiği bölgelerde başka ittifaklar için de geçerli olacak.
191 bin 884 sandık kurulacak
Türkiye genelinde 973 ilçe, 1094 ilçe seçim konseyinde 191 bin 884 sandık kurulacak.
Yurt içi ve yurt dışında toplam 64 milyon 113 bin 941 seçmen oy kullanacak. Yurt içinde 4 milyon 904 bin 672 seçmen birinci kere oy verecek. Cezaevinde tutuklu ve taksirli hatalardan hükümlü seçmen sayısı 53 bin 172.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen vilayetlerden taşınan seçmenler, adresi kayıtlarını aldırdı. Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim etrafı için sayılacak. Zelzele bölgesinden yaklaşık 133 bin seçmen öteki vilayetlere kayıtlarını aldırdı.
Deprem bölgesindeki faaliyetlerin hangi evrede olduğunun takibi için YSK işçisi ve üyelere bölgede incelemelerini sürdürüyor. Bölgede inceleme yapan Konsey üyeleri, sandık kurulacak alanlarda sorun bulunup bulunmadığı ve varsa sorunların tahlili için gerekli çalışmaları yapıyor.
Yurt dışında seçim
75 ülke ve 156 yerdeki yurt dışı temsilciliğinde sandık konseyleri oluşturuldu.
Gümrük kapılarında ve yurt dışı temsilciliklerinde 27 Nisan 2023 Perşembe günü oy verme süreci başlayacak. Gümrük kapılarında oy verme 14 Mayıs 2023 Pazar günü saat 17.00’de bitecek. Yurt dışı temsilciliklerde ise oy verme süreci, 9 Mayıs’ta sona erecek. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, tatil günleri dahil 24 saat mühletle oy kullanılabilecek.
Gümrüklerde ise 4 bin 671 gümrük sandık şurası kuruldu. Yurt dışında, 3 milyon 416 bin 98 seçmen oy kullanacak. Yurt dışında birinci kere oy kullanacak seçmen sayısı ise 277 bin 646.
Oy verme saatleri 08.00-17.00
Tüm yurtta, oy verme saatleri 08.00-17.00 olarak uygulanacak. Oy vermenin bitiş saati geldiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık konseyi lideri seçmenleri saydıktan ve kimliklerini aldıktan sonra sıra ile oylarını kullanmalarına müsaade verecek. YSK’nın belirlediği bitiş saatinden sonra gelen seçmen oy kullanamayacak.
Sandık başına gelen seçmen, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanı, resmi dairelerce verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik evrakı, şoför evrakı, hakim ve savcılar ile yüksek yargı organı mensuplarına verilen mesleksel kimlik kartı, avukat, noter ve askeri kimlik kartı üzere kimliğini tereddütsüz ortaya koyan fotoğraflı, resmi nitelikteki evraklardan birini lidere verecek ve seçmen sıra numarasını söyleyecek. Bu dokümanlardan birini vermeyen seçmen oy kullanamayacak.
-Oylar hangi hallerde geçersiz sayılacak?
Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki başka oy pusulasını tıpkı zarfa koyarak sandığa atacak. Evvel cumhurbaşkanı seçimine ilişkin oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak.
Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim çeşidine ilişkin olanın geçersiz olması, oburunun geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.
“Evet” ya da “Tercih” mührü basılmayan, birden fazla ittifaka, tıpkı ittifakta yer almayan parti yahut adaya mühür basılması halinde oylar geçersiz olacak.
Oy pusulasının bütünlüğünün bozulacak halde yırtılması yahut koparılması, pusula üzerine mühür dışında yahut mühür yerine rastgele bir özel işaretin, isim, imza kaşesi yahut parmak izinin basılması da kullanılan oyu geçersiz kılacak.
Ayrıca, oy pusulasının besbelli bir halde karalanması, çizilmesi yahut işaretlenmesi, zarftan işaret gayesi taşıyan rastgele bir husus çıkması hallerinde de oylar geçersiz sayılacak.
Seyyar sandıklarda en fazla 25 kişi oy verebilecek
Hastalığı yahut manisi sebebiyle yatağa bağımlı seçmenler için birinci kere 24 Haziran 2018’deki Cumhurbaşkanı Seçimi ve 27. Devir Milletvekili Genel Seçimi’nde uygulanan “seyyar sandık” uygulaması, 14 Mayıs’taki seçimlerde üçüncü kere uygulamada olacak. Seyyar sandık uygulaması yalnızca vilayet ve ilçe merkezlerinde yapılabilecek, bir seyyar sandıkta azami 25 seçmen oy verebilecek. 421 ilçede kurulacak seyyar sandıklarda 6 bin 215 seçmenin oy kullanacak.
Bu seçimde ayrıyeten birinci sefer, kendileri için hazırlanan şablonla oy kullanacak görme engelliler için her sandığa şablon gönderilecek.
Seçim takvimi süreci nasıl işleyecek?
YSK’nin seçim takvimine nazaran, seçmen bilgi kağıtlarının dökümüne ve dağıtımına başlandı. Siyasi partilerden sandık heyetinde vazife alacak olan üye listelerinin ilçe seçim konseyi başkanlığına verilmesi için süreç de başladı. YSK tarafından milletvekili kesin aday listeleri de 19 Nisan’a açıklandı. Seçim takviminin bundan sonraki süreci şöyle işleyecek:
27 Nisan: Gümrük kapıları ile yurt dışında oy verme süreci başlayacak.
4 Mayıs: Propaganda özgürlüğü ve bir kısım seçim yasakları başlayacak.
7 Mayıs: Radyo ve televizyon propaganda konuşmaları başlayacak. Seçmen bilgi kağıtlarının seçmenlere dağıtımı tamamlanacak.
9 Mayıs: Yurt dışında oy verme süreci sona erecek.
13 Mayıs: Seçim propaganda süreci saat 18.00 prestijiyle sona erecek.
14 Mayıs: Oy verme günü. Seçim yasakları saat 24.00’te sona erecek. Cumhurbaşkanı seçimi süreksiz sonuçları saat 23.59’a kadar ilan edilecek.
Cumhurbaşkanı seçimi ikinci oylamaya kalırsa
İlk oylamada geçerli oyların salt çoğunluğu sağlanmadığı takdirde 28 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimi’nin ikinci oylamasına ait seçim takvimi ise şöyle işleyecek:
15 Mayıs: İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin rastgele bir nedenle seçime katılmaması halinde aday ikamesi için belirlenen müddet saat 17.00’de sona erecek. Süreksiz sonuçların ilanının gecikmesi halinde aday ikamesine ait seçim takvimi buna nazaran teselsül ettirilecek. Propaganda devri başlayacak. Sandık konseylerinin kararları ve tutanaklarına karşı ilçe seçim şuralarına yapılacak itiraz mühleti saat 17.00’de sona erecek ve ilçe seçim heyetlerince en geç saat 23.59’a kadar karara bağlanacak.
16 Mayıs: İlçe seçim konseyi kararları ile birleştirme tutanaklarına karşı vilayet seçim konseyine yapılacak itiraz müddeti saat 17.00’de son bulacak ve yapılan itirazlar vilayet seçim heyetlerince en geç saat 23.59’a kadar karara bağlanacak.
17 Mayıs: Vilayet seçim heyeti kararlarına ve vilayet birleştirme tutanaklarına karşı YSK’ye yapılacak itiraz mühleti 17.00’de sona erecek. İlçe seçim heyetlerince, sandık konseyi ve öteki görevlilerin değişikliklerinin SEÇSİS’e işlenmesine başlanacak. Yurt dışı ilçe seçim kurulunca, varsa saklama ve ulaştırma şurası, sandık konseyi ve öbür görevlilerin değişiklikleri yapılacak.
18 Mayıs: Vilayet seçim şurası kararlarına ve vilayet birleştirme tutanaklarına karşı yapılan itirazlar YSK tarafından karara bağlanacak.
19 Mayıs: YSK tarafından kesin seçim sonuçları Resmi Gazete ile radyo ve televizyonda ilan edilmek üzere ilgili mercilere gönderilecek.
20 Mayıs: Gümrük kapılarında ve yurt dışında oy verme süreci başlayacak.
24 Mayıs: Yurt dışında oy verme süreci sona erecek. Radyo ve televizyon propaganda konuşmaları başlayacak.
27 Mayıs: Seçim propaganda devri saat 18.00’de sona erecek.
28 Mayıs: Oy verme günü.
29 Mayıs: Cumhurbaşkanı seçimi süreksiz sonuçları ilan edilecek. Sandık heyetlerinin kararları ve tutanaklarına karşı ilçe seçim şuralarına yapılacak itiraz mühleti 17.00’de sona erecek ve yapılan itirazlar ilçe seçim heyetlerince en geç 23.59’a kadar karara bağlanacak.
30 Mayıs: İlçe seçim şurası kararları ile birleştirme tutanaklarına karşı, vilayet seçim heyetlerine yapılacak itiraz süreci saat 17.00’de sona erecek ve en geç saat 23.59’a kadar karara bağlanacak.
31 Mayıs: Vilayet seçim şurası kararlarına ve vilayet birleştirme tutanaklarına karşı, YSK’ye yapılacak itiraz müddeti sona erecek.
1 Haziran: Vilayet seçim şurası kararlarına ve vilayet birleştirme tutanaklarına karşı yapılan itirazlar YSK tarafından karara bağlanacak. YSK tarafından kesin seçim sonuçları Resmi Gazete ile radyo ve televizyonda ilan edilmek üzere ilgili mercilere gönderilecek.