“100. Yılında Türk Dışişleri” sempozyumunda Karlofça’nın diplomasiye tesiri tartışıldı

Türk diplomasisinin tarihini ve gelişimini ele alan ” Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Dışişleri” sempozyumunda “Karlofça ve Sonrası Osmanlı Diplomasisi” başlıklı oturum tamamlandı.

İstanbul’da yapılan “Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Dışişleri: Asırların Diplomasi Birikimi” başlıklı sempozyumun ikinci oturumunda Karlofça Antlaşması’nın süreci, ehemmiyeti ve sonrasındaki gelişmeler tartışıldı.

“Diplomasi, Karlofça Antlaşması’yla başladı”

Belgrad Üniversitesinden Prof. Ema Petrovic, “Karlofça Antlaşması: Başarı(sız) Osmanlı Diplomasisi ve Sırbistan Üzerindeki Etkisi” başlıklı sunumunda, Osmanlı ve devamında Türkiye diplomasisinin çoklukla Karlofça Antlaşması ile başladığının söylendiğini belirtti.

Petrovic, Osmanlı İmparatorluğu’nun Karlofça Antlaşması’yla en büyük toprak kaybını yaşadığını anımsatarak pek çok tarihçinin “Muhteşem Süleyman”dan itibaren Osmanlı’nın zayıfladığını düşündüğünü tabir etti.

Karlofça Antlaşması’nın Sırp tarihçesinde ve Avrupa’da çok meşhur ve değerli “Doğu Sorunu”nun başlangıcı olduğunu kaydeden Petrovic, bu olayların Habsburg’un onlardan talepleri açısından da Sırbistan’ın gözünü açtığını söyledi.

Arabulucu kavramı birinci kere Karlofça Antlaşması’yla kullanıldı

Doç. Dr. Uğur Kurtaran, Osmanlı Devleti’nde kabul edilen yabancı temsilcilerin karşılanması ve ağırlanması için misal ve nizamlı uygulamaların olduğunu kaydetti.

Osmanlı diplomasi literatüründe tavassut yani arabulucu kavramının birinci defa Karlofça Antlaşması’yla kullanıldığını söyleyen Kurtaran, 1718 Pasarofça Antlaşması’nda İngiltere ve Hollanda’nın ortaya girdiğini ve arabulucu olduğunu belirtti.

Kurtaran, savaşlarda alınan hezimetler sonrasında Osmanlı Devleti’nin sık sık aracı devletlerin ortaya girmesini istediğini söz etti.

Elçilerin tüm masraflarının Osmanlı makamları tarafından karşılandığını tabir eden Kurtaran, rastgele bir antlaşma nedeniyle yahut farklı sebeplerle Osmanlı topraklarına gelen fevkalâde elçilerin gereksinimlerinin Bab-ı Ali tarafından karşılandığını ve kendilerine kaldıkları sürece nizamlı ödeme yapıldığını belirtti.

Elçilikler hem diplomatik uğraşlara hem de çağdaşlaşmaya katkı sağladı

Prof. Dr. Mehmet Alaaddin Yalçınkaya, Osmanlı Devleti temsilcilerinin 1793 yılında İstanbul’daki İngiliz heyetiyle bir ortaya gelerek birinci ikamet elçisinin nasıl kurulacağına ait görüşmeler yaptığını belirtti.

İlk elçilerin Londra’ya akabinde Paris, Viyana ve Berlin üzere kentlere gittiğini tabir eden Yalçınkaya, hepsinin farklı oranlarda maaş aldıklarını lakin benzeri masraflarının karşılandığını anlattı.

Elçiliklere giden sır katipleri ve tercümanların Reisülküttaplık tarafından seçildiğini belirten Yalçınkaya, bazen ataşeler ya da hazinedarların da bu temsilciliklerde çalıştığını söyledi.

Yalçınkaya, elçilerin Osmanlı Devleti’ndeki hem diplomatik eforlara hem de çağdaşlaşmaya katkıda bulunduğunu tabir etti.